Dwadasha Stotram : A commentary
It is ShrimadAcharyaru's appane that this Dasa share his thoughts on his Bhakti gAta , Dwadasha stotram. As always, i see it slightly differently and seek kshmapane from the scholars and devoted for mistakes that i may commit.
To start with , the very story told behind the composition is intriguing.
The story often repeated states that Shrimad Aananda Theertharu, waved his ochre robes to save a ship caught in a cyclone. He brought it safe to shore and the captain wanted offer a gift in gratitude. Acharayaru asked for a clump of Gopi Mud lying in the ship and the captain was surprised he asked such an insignificant thing. It is told Acharya broke open the clump to take out Krishna Idol which he installed in Udupi.
There is a powerful message in this imagery and story.
As a jIva we are caught and tossed around in the samsara and only a guidance from great Guru like Shrimad Ananda Theertha can save us from the turbulence. His wisdom guides us to calm our minds. Hidden among the dirt that has piled in our mind is Krishna. Acharyaru helps us break away the Klesha mud and Krishna Reveals himself.
___________________
वन्दे वन्द्यं सदानन्दं वासुदेवम् निरञ्जनं
इन्दिरा पतिं अध्यादि वरदेश वर प्रदम्
vande vandyam sadänandam väsudevam niraïjanam |
indiräpatimädyädi varadeesha varapradam || 1 ||
"I praise the praiseworthy- that is ever blissful, lord of supreme self, always in Turiya state, abode of splendor, the highest principle, the real boon giver of the boon givers"
___________________
Commentary : It is important to note that Acharyaru has chosen to define the Vishnu principle in non personalized way in the very first stanza. It was both strategic and deliberate. The very first characterization of the worshipped is sadänandam- ever blissful. This is what we, troubled human beings seek. As an entity that is beyond the three gunas, He is always in Turiya Avastha and hence blemish-less niranjanam.
Two things stand out in this : the end goal for us and the means for it. End goal being ever blissful state and the means is to achieve Turiya avasta and make it a permanent avasta.
******
Padmanabhan Venkataraman 17 oct 2018
Dwadasha Stotra Commentary : Part 2
Dwadasha stotra is a unique stotra that has a surface level devotional meaning and deeper level Tantra message. It is also a Sarva Shastra Sangraha - summary of all shastras.
No other philosopher has been so kind like Shrimad Anada Theertha Muni to crystallize the entire Shahstra repertoire - Vedas, Upanishad, Itihasa, Purana, Agama , folklore etc and give us in a sweetened doses. He very richly deserves the title Madhu Acharya .
Let us not forget that Acharyaru is from Parashu Raama kshetra, close to Malnad , where Tantra was dominant. At any rate ShrimadAcharya is great proponent of Ashtanga Yoga.
Generally the Dwadasa Stotra is recited in a monotonous voice in a ritualistic way; it should rather be delivered in deep Bhakti like Shri Vidyabhooshana or silently in deep contemplation
1:2
नमामि निखिलादीश किरीटघृष्ट पीटवत्
हृत्तमः शामनेर्काभं श्रीपतेः पाद पङ्कजं
The Lotus feet of the Lord is like a pedestal on which crowns rest for dispelling the darkness of the heart.
//This actually represents Mooladhara chakra and raising Kundalini with Siddahsana. Even Tamil Siddhini Avvayar has written on how Kundalini rises when the heels press on the chakra//
1:3
जाम्बूनाद अम्बराधारं नितम्बं चिन्त्यमिशितुः
सवर्णमन्जिरासंवीतं आरूढं जगदम्बया
The waist of the Lord is covered by a golden cloth and is surrounded by a golden waistband . Jagadamba is up there.
// This refers to the Savdhistana chakra. This is the seat of all emotions, pleasure points//
1:4
उदरं चिन्त्यं ईशस्य तनुत्वेऽपि अखिलंबरं
वलित्रयाङ्ग्कितं नित्यं आरूढं श्रियैकया
The stomach is slim and yet holds the entire Universe. Three lines run across and is always embraced by Ramaa.
// This refers to Manipura chakra that has deep impact on our emotions and consequent actions. The Three Gunas dominate here. Fundamentally the gunas are responsible for creating an undersratnding of virtual universe for each of us//
1:5
स्मरणीयमुरे विष्णोः इन्दिरा वासं उत्तमैः
अनन्तं अन्तवदिव भुजयोरन्तर्गतं
The chest of Lord Vishnu houses the blue lotus (Indira ) and is infinite spanned by the two arms
//This is the location of Anhata chakra , the seat of peace, harmony and balance. Narayana Suktam tells us that in this heart, a blue lots of flames glow and Shriman Narayana resides there//
1:6
शंक चक्र गदा पद्म धरा श्रिचिन्त्या हरेर्भुजः
पीनव्रुत्ता जगद् रक्षा केवलोत् योगिनोनिशम्
The strong arms of the Lord bear the conch, discus, mace and the lotus with the sole purpose of protecting the world of Yogis.
1:7
सन्ततम् चिन्तयोत्कण्ठं भास्वत् कौस्तुभ भासक
वैकुण्ठस्य अखिला वेदा उद्गिर्यन्तेनिशं यतः
The neck of the Lord of Vaikunta is adorned with the brilliant Kausthubha Mani and is always reciting Utgita.
// The Vishudda Chakra in the throat is the focus of 1:6 & 1:7. This is the bridge that takes us to inner core of ourselves - the Buddhi, ahankara , etc . This is the bridge between our waking state of misery to the world of Ananda resulting from Samadhi or Amala Bhakti//
1:8
स्मरते यामिनी नाथ सहस्रं अमित कान्तिमत्
भवता पापनोदीड्यम् श्रीपते मुख पङ्कजं
The lotus like face of the Lord of Shri is effulgent unequalled by thousands of full moons. It destroys sins.
1:9
पूर्नानन्य सुखोद्भासिं अन्दस्मितं अधिशितुः
गोविन्दस्य सदा चिन्त्यं नित्यानन्द पदप्रदं
Dwadasha Stotra Commentary : Parkra , the seat of peace, harmony and balance. Narayana Suktam tells us that in this heart, a blue lots of flames glow and Shriman Narayan resides there//
1:10
स्मरामि भसन्ताप हानिदा अमृत सागरम्
पूर्नानदस्य रामस्य सानुराग अवलोकनम्
The love-filled look of Sri Rama, bestowing floods of passion, like the ocean of nectar which can remove all obstacles
1:11
ध्यायेत् अजस्रम् ईशस्य पद्मजादि प्रतीक्षितम्
भ्रू भङ्गं परमेष्ट्यादि पददायि विमुक्तिदम्
Forever contemplate on the lord seeking him at the middle of eyebrows which can deliver Mukti.
//The stanzas 1:8 thru 1:11 describes the effect of meditating on Vishnu in between eyebrows. This is a classical Tantra method adopted by all who follow Ashtanga Yoga
1:12
सन्ततम् चिन्तयेनन्तं अन्तकाले विशेषतः
नैवोदापुः ग्रुणन्तोन्तम् यद्गुणानां अजादयः
Forever contemplate on his infinite attributes that none have nor can any discern.
//This is about Sahasrara chakra dhyana. The anubhava is that of infinite presence of Vishnu - who by definition of the word Sarva vaypi. This leads to Mukti.//
In other words, in the first stotra of Dwadasha Stotra, ShrimadAcharya seemingly explains the viraat swarupa of Shri Hari. This is only for those who want to approach Vishnu in a ritualistic manner. For those who want to move towards Vishnu Tatva rather than Vishny rUpa, metaphysics and Tantra is present in a hidden form.
As we understand the other Stotras of Dwadasha set, we will see the breathtaking breadth and depth of what ShrimadAcharya has given as gift to us.
***
by Madhwacharya -ದ್ವಾದಶಸ್ತೋತ್ರಾಣಿ ಎಂಬ ಭಕ್ತಿರಸಪ್ರಧಾನಗ್ರಂಥದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅಧ್ಯಾಯದ ಮೊದಲನೇ ಶ್ಲೋಕ
by bkvr rdg [9:28 AM, 12/24/2018] +91 96524 53874:
निजपूर्णसुखामितबोधतनुः ।
परशक्तिरनन्तगुणः परमः ।।
अजरामरणः सकलार्तिहरः ।
कमलापतिरीड्यतमोऽवतुनः ।।
ನಿಜಪೂರ್ಣಸುಖಾಮಿತಬೋಧತನುಃ |
ಪರಶಕ್ತಿರನಂತಗುಣಃ ಪರಮಃ ||
ಅಜರಾಮರಣಃ ಸಕಲಾರ್ತಿಹರಃ |
ಕಮಲಾಪತಿರೀಡ್ಯತಮೋವತುನಃ ||
पदच्छेदः पदपरिचयशास्त्रं च ।
ಪದಚ್ಛೇದ ಮತ್ತು ಪದಪರಿಚಯಶಾಸ್ತ್ರ |
इमानि अधोलिखितानि पदानि प्रथमाविभक्तौ, एकवचने तथा पुल्लिङ्गेऽपि सन्ति । अतः एतेषां पदानां समासपरिचयं तथा अन्त्याक्षरपरिचयं अधुना चर्चितम् ।
ಈ ಕೆಳಗೆ ಬರೆದ ಪದಗಳು ಪ್ರಥಮಾವಿಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ, ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪುಲ್ಲಿಂಗದಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಪದಗಳ ಸಮಾಸಪರಿಚಯ ಹಾಗೂ ಅಂತ್ಯವರ್ಣದ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಈಗ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
निजपूर्णसुखामितबोधतनुः - उकारान्तः
निजं स्वाभाविकं या नित्यं च तत् पूर्णं च निजपूर्णे । समाहारेण निजपूर्णं ।
निजपूर्णं च तत् सुखं च निजपूर्णसुखम् ।
अमितः च असौ बोधः ज्ञानं च अमितबोधः ।
निजपूर्णसुखः अमितबोधः तनुः यस्य सः निजपूर्णसुखामितबोधतनुः ।
परशक्तिः - इकारान्तः ।
परा श्रेष्ठा च सा शक्तिः बलं च परशक्तिः ।
अनन्तगुणः - अकारान्तः ।
न विद्यते अन्तं यानि तानि अनन्तानि ।
अनन्तानि गुणानि यस्य सः अनन्तगुणः ।
परमः - अकारान्तः ।
अजरामरणः - अकारान्तः ।
जरा च मरणं च जरामरणे ।
न विद्येते जरामरणे यस्य सः अजरामरणः ।
सकलार्तिहरः - अकारान्तः ।
सकलानां सर्वजन्तूनां आर्तीन् दुःखान् हरति इति सकलार्तिहरः ।
कमलापतिः - इकारान्तः ।
कमलायाः श्रियः लक्ष्मेः पतिः भर्ता कमलापतिः ।
ईड्यतमः - अकारान्तः ।
ईडितुं पूजयितुं योग्यः श्रेष्ठः ईड्यतमः ।
अधुना श्लोकवर्तीनां अन्यपदानां विवरणं अधो वर्तते ।
ಈಗ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿರುವ ಬೇರೇ ಪದಗಳ ವಿವರಣೆಯು ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ.
अवतु - अव रक्षणे इति धातोः सकर्मकस्य कर्तरीप्रयोगस्य परस्मैपदिनः लोट् लकारस्य प्रथमपुरुषस्य एकवचनान्तं क्रियापदमिदम् ।
नः - त्रिषुलिङ्गेषु समस्य दकारान्तस्य अस्मद् शब्दस्य द्वितियाविभक्तेः बहुवचनान्तं पदमिदम् ।
अन्वयः (संस्कृतवाक्यरचनापद्धतिः)
ಅನ್ವಯ: (ಸಂಸ್ಕೃತವಾಕ್ಯರಚನಾಪದ್ಧತಿ)
निजपूर्णसुखामितबोधतनुः परशक्तिः अनन्तगुणः अजरामरणः सकलार्तिहरः परमः ईड्यतमः कमलापतिः नः अवतु ।
हिंदी भाषा में अन्वयार्थ एवं विवरण:
निज - स्वाभाविक तथा
पूर्ण - सदा परिपूर्ण रहनेवाले
सुख - आनंद और
अमित - सब से अधिक
बोध - ज्ञान से भरे
तनुः - शरीर वाले,
पर - अत्यंत श्रेष्ठ
शक्तिः - शक्ति या बल वाले,
अनन्त - अंत रहित या अनगिनत
गुणः - सद्गुणों से भरे,
अजर - जरावस्था या बुढापा और
अमरणः - जनन मरण आदि से परे,
सकल - सभी जीव जंतुओं की
आर्ति - दुःखों को
हरः - नाश करनेवाले, (इन्हीं कारणों से)
परमः - सभी देवताओं से श्रेष्ठ
ईड्यतमः - पूजनीय
कमला - महालक्ष्मी जी के
पतिः - पति श्रीमन्महाविष्णु
नः - हमें
अवतु - रक्षा करें ।
विवरण:
13 वीं शती के आदि में भूलोक पर वायुदेव जी के अंशावतार से धरती को अलंकृत किये, आनंदजनक शास्त्रों के रचयिता, त्रेतायुग में महाबलशाली हनुमान तथा द्वापर युग में भीम के अवतार धारण किये हुए श्री वैष्णव धर्म के मूल गुरु श्रीमदानंदतीर्थ या आचार्यमध्व जी के करकमलों से विरचित "द्वादशस्तोत्राणि" नाम के भक्तिरसप्रधान ग्रंथ के चौथे अध्याय का यह पहला श्लोक है ।
भगवान श्रीमन्महाविष्णु जी ने पुरुषरूप का धारण कर के सब से पहले ब्रह्मांडनिर्माण का कार्य किया, उन ब्रह्मांडों में सभी प्रकार के जीव जंतुओं का निर्माण भी किया और कराया । उन की रक्षा भी वे ही करते हैं । पुरुषसूक्त के अनुसार पुरुषनामक भगवान से ही सभी वेदवाङ्मय का उगम हुआ है । वेद ज्ञान का भंडार है, अतः भगवान का शरीर ज्ञान से भरा है । जब शरीर में अपरिमित ज्ञान का भंडार ही रहता है तो उस शरीर में दुःख कैसे रह सकता है..? कदापि नहीं । जब अपरिमित ज्ञान ही शरीर बन गया है तो सभी सद्गुणों से ही वह शरीर भरा रहता है, बहुत बल भी उस में रहती है तथा इसीलिये वे श्रीमहाविष्णु जी सब से श्रेष्ठ कहलाते है । उन के शरीर ही जब अपरिमित ज्ञान तथा आनंद से भरा है तो उन को बुढापा, जनन मरण का क्लेश नहीं होता । बदले में वे ही अपने से सृष्टि किये सभी ब्रह्मांडों की जीव जंतुओं की रक्षा, पालन, सृजन तथा लय भी करेंगे । इसीलिये आचार्य मध्व जी ने इस श्लोक में श्रीमन्महाविष्णु जी के गुणों का गान करते हुए उन से हम सब की रक्षा करने की प्रार्थना किया है ।
आचार्य मध्व जी श्रीवायुदेव जी के अवतार होने पर भी इस धरती पर सामान्य मनुष्य की तरह रहते थे । इसीलिये इस श्लोक में उन्हों ने "नः" पद का प्रयोग करते हुए भगवान से प्रार्थना किया है । अर्थात केवल स्वयं के लिये ही नही, अपि तु समस्त ब्रह्मांडों में रहनेवाले जीवों की रक्षा की प्रार्थना इस श्लोक में आचार्यजी ने किया है ।
यह श्लोक "तोटक" नाम के छंद में आचार्य जी के करकमलों से रचित है । श्लोक के हर पाद में बारह अक्षरों से युक्त, गायन के लिये योग्य, प्रयोग करने में बहुत ही कठिन इस छंद में ऐसे श्लोक आचार्य जी के करकमलों से बहुत रचित हुए हैं तथा सुनने, पढने तथा अध्ययन करनेवालों के मन को अवश्य ही मोह लेते हैं ।
ॐ नमो भगवते हयतुण्डाकृतिने ।।
ಕನ್ನಡಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪದಾರ್ಥ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆ:
ನಿಜ - ಸ್ವಾಭಾವಿಕವೂ
ಪೂರ್ಣ - ಪರಿಪೂರ್ಣವೂ ಆದ
ಸುಖ - ಸುಖವೂ ಮತ್ತು
ಅಮಿತ - ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದ (ಅಪರಿಮಿತವಾದ)
ಬೋಧ - ಜ್ಞಾನ ಭರಿತವಾದ
ತನುಃ - ಶರೀರವುಳ್ಳವನಾದ
ಪರ - ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ
ಶಕ್ತಿಃ - ಬಲವುಳ್ಳ
ಅನಂತ - ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದ ಅಥವಾ ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದ
ಗುಣಃ - ಸದ್ಗುಣಗಳುಳ್ಳ
ಅಜರ - ಮನಪ್ಪು, ವಯಸ್ಸುಗಳಿಂದ ರಹಿತನೂ
ಅಮರಣಃ - ಜನನಮರಣಗಳಿಂದ ರಹಿತನೂ
ಸಕಲ - ಸರ್ವಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳ ಜೀವಗಳ
ಆರ್ತಿ - ದುಃಖಗಳನ್ನು
ಹರಃ - ನಾಶಮಾಡುವವನೂ ಆದ (ಆದ್ದರಿಂದಲೇ)
ಪರಮಃ - ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠನಾದ
ಈಡ್ಯತಮಃ - ಸಕಲಜೀವದೇವರಿಂದಲೂ ಪೂಜಿತನಾದ
ಕಮಲಾ - ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿಯ
ಪತಿಃ - ಪತಿಯಾದ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು
ನಃ - ನಮ್ಮನ್ನು
ಅವತು - ಕಾಪಾಡಲಿ.
ವಿವರಣೆ:
13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಂಶಾವತಾರದಿಂದ ಭೂಲೋಕವನ್ನು ಪಾವನಗೊಳಿಸಿದ, ಸಂಸಾರದ ಬೇಗೆಯಿಂದ ಬಳಲಿದ ಮನಗಳಿಗೆ ಸಂತೋಷಪ್ರದಾಯಕ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ "ಆನಂದತೀರ್ಥ" ರೆಂಬ ಅನ್ವರ್ಥನಾಮವುಳ್ಳ ಆಚಾರ್ಯಮಧ್ವರ ಕರಕಮಲಗಳಿಂದ ವಿರಚಿತವಾದ "ದ್ವಾದಶಸ್ತೋತ್ರಾಣಿ" ಎಂಬ ಭಕ್ತಿರಸಪ್ರಧಾನಗ್ರಂಥದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅಧ್ಯಾಯದ ಮೊದಲನೇ ಶ್ಲೋಕವಿದು.
ಅನಂತಕೋಟಿಬ್ರಹ್ಮಾಂಡನಾಯಕ ಎಂಬ ಬಿರುದುಳ್ಳ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ಪುರುಷನಾಮಕನಾಗಿ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಸಕಲಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳನ್ನೂ, ಜ್ಞಾನರಾಶಿಗಳಾದ ವೇದವಾಙ್ಮಯವನ್ನೂ, ಸಕಲ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವಿಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿ ಅವರ ರಚನೆ, ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಹನನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸವುಳ್ಳವನೂ ಇವನೇ. ಪುರುಷಸೂಕ್ತದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದಂತೇ, ಈ ಪುರುಷನಾಮಕನಾದ ಭಗವಂತನಿಂದಲೇ ವೇದಗಳು ಆವಿರ್ಭೂತವಾಗಿವೆ. ವೇದಗಳು ಜ್ಞಾನದ ಭಂಡಾರಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಗವಂತನಾದ ಶ್ರೀಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಶರೀರವು ಜ್ಞಾನದಿಂದ ತುಂಬಿದೆ. ಪರಿಪೂರ್ಣಜ್ಞಾನವುಳ್ಳ ಶರೀರಕ್ಕೆ ದುಃಖವಾಗಲೀ, ಶಾರೀರಿಕ ಯಾ ಮಾನಸಿಕ ನ್ಯೂನತೆಯಾಗಲಿ ಇರುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಭಗವಂತನ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ದುಃಖಾದಿಗಳು ಇರದೇ ಕೇವಲ ಆನಂದಮಯವಾಗಿಯೂ ಜ್ಞಾನಮಯವಾಗಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಆನಂದವಾದರೂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾದದ್ದು. ಏಕೆಂದರೆ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಬೇರೇ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಆನಂದ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆ ಅಪರಿಮಿತ ಆನಂದವು ಆತನಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವೇ ಆಗಿದೆ. ಸಕಲವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದವನು ಅವನೇ ಆಗಿದ್ದರಿಂದ ಸಕಲರಿಗೂ ಆನಂದಪ್ರದನು ಅವನೊಬ್ಬನೇ. ಯಾವ ಭಗವಂತನ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಾನಂದಾದಿಗಳು ಇರುತ್ತವೆಯೋ, ಆ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಅಪರಿಮಿತವಾದ, ಶ್ರೇಷ್ಠವೂ ಆದ ಬಲವಿರುತ್ತದೆ. ಸಕಲ ಸದ್ಗುಣಗಳೂ ಆ ದೇಹದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಜನನ ಮರಣಗಳಿಂದ ರಹಿತವೂ, ರೋಗಾದಿ ದುಃಖಗಳಿಂದ ರಹಿತವೂ ಆದ ಆತನು ತಾನು ಸೃಜಿಸಿದ ಜೀವಿಗಳ ಸಕಲ ದುಃಖಗಳನ್ನೂ ಆಯಾ ಜೀವಿಗಳ ಯೋಗ್ಯತಾನುಸಾರವಾಗಿ ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅವನು ಸಕಲ ದೇವತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠನೂ, ಸಕಲದೇವತೆಗಳಿಂದಲೂ ಪೂಜಿತನೂ, ಹಾಗೂ ರಮಾಪತಿಯೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಇಂತಹ ರಮಾಪತಿಯಾದ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ನಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಿ ಎಂದು ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮದಾನಂದತೀರ್ಥರು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಶ್ರೀಮನ್ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ವಾಯುದೇವರ ಅಂಶಾವತಾರರು. ಸ್ವರ್ಗವೆಂಬ ಅತ್ಯುನ್ನತಲೋಕದಿಂದ ನಿಕೃಷ್ಟವಾದ ಭೂಲೋಕಕ್ಕೆ ಕಲಿಯನಾಶಕ್ಕಾಗಿ, ಸಜ್ಜನರ ಉದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದವರು. ಸದಾ ಭಗವಂತನನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ತಾಗಿ ದರ್ಶಿಸುವವರು ಇವರು. ಹಾಗಿದ್ದರೂ ತಾವು ರಚಿಸಿದ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹಾಗೂ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಭಗವಂತನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸದೇ ಸಕಲ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳಲ್ಲಿರುವ ಜೀವರಾಶಿಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಆ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಗಳ ಕರ್ತ, ನಿರ್ವಾಹಕ ಹಾಗೂ ಲಯಕನಾದ ಆ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ಸಂಸ್ಕೃತವಾಙ್ಮಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ಲಿಷ್ಟವೂ, ಪ್ರತಿಪಾದದಲ್ಲಿ 12 ಅಕ್ಷರವುಳ್ಳದ್ದೂ, ಗಾಯನಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವೂ, ಸುಂದರವೂ ಆದ "ತೋಟಕ" ಎಂಬ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗುರುವರ್ಯರ ಕರಕಮಲಗಳಿಂದ ವಿರಚಿತವಾದ ಈ ಅಧ್ಯಾಯದ ಈ ಶ್ಲೋಕವು ಕಾವ್ಯರಸಿಕರ, ಗಾಯಕರ, ಸ್ತುತಿಸುವವರ, ಅಧ್ಯಯನಕಾರರ ಹಾಗೂ ಯಾವತ್ತೂ ಭಗವದ್ಭಕ್ತರ ಹಾಗೂ ಸಕಲಜೀವಿಗಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
ಓಂ ನಮೋ ಭಗವತೇ ಹಯತುಂಡಾಕೃತಿನೇ ||
******
No comments:
Post a Comment