SEARCH HERE

Tuesday, 1 January 2019

rushi rishi panchami ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ rishi panchami bhadrapada shukla panchami


Rushi Panchami 

read india's 50 rishis DETAILS IN SHORT



ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ
-by narahari sumadhwa

1. ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಯಾವದಿನ ಆಚರಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ? When we have to observe the Rushi Panchami?

ಉತ್ತರ -- ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲ ಪಂಚಮಿ It is to be observed on Bhadrapada Masa Shukla paksha panchami.

2.Who can perform Rushi Panchami?

ಯಾರು ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು?

ಉತ್ತರ : ಹೆಂಗಸರು

೫೦ ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಾದವರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಋತು ಚಕ್ರ ನಿಂತಿರುವವರು. ಮತ್ತು ಆಕೆ ಮುತ್ತೈದೆ ಅಥವಾ ಮಡಿಹೆಂಗಸರಾಗಿರಬೇಕು. ಅಥವಾ

ಗಂಡಸರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ / ಹೆಂಡತಿಯ ಪರವಾಗಿ (ಅವರಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ)

Ladies . a) Any lady who has passed 50 years and above (Monthly menses period process having been completed) have to perform Perform Rushi Panchami.

b) That lady may be either Muthaide or widow (Madi hengasu – i.e., following sampradaya of getting shaving her head and following daily madi achaara, etc).

Gents – Gents can do for on and behalf of their mother, grand mother, if they are not there or if they are not capable of doing it.

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿಯ ವಿಧಾನವೇನು?

ಉತ್ತರ -. ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲ ಪಂಚಮಿ ದಿನ ಅವರು ಪವಿತ್ರ ನದಿಗಳಲ್ಲಿ/ಸರೋವರದಲ್ಲಿ/ಬಾವಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಶುದ್ಧರಾಗಬೇಕು. ಮತ್ತು ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಮಾಡಬೇಕು.

3. What is the procedure of performing Rushi Panchami?

On the Rushi Panchami Day, devotees perform bath in holy rivers or wells or sarovaras. On this day, we have to worship Saptarishis alongwith Arundathi, the wife of Vasistaru.

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಎಷ್ಟು ವರ್ಷ ಮಾಡಬೇಕು?

ಉತ್ತರ - ೭ (ಏಳು) ವರ್ಷ ಮಾಡಬೇಕು. ಆರಂಭದಲ್ಲೋ, ಮಧ್ಯದಲ್ಲೋ, ಅಂತ್ಯದಲ್ಲೋ ಉದ್ಯಾಪನೆ ಮಾಡಬೇಕು.

4. How many years this Vratha to be observed? –

Seven Years. Udyaapane to be done in the initial period of Vratha or in the middle or in the last period. They have to fast the whole day. They have to do the pooja of saptarshis and Arundathi.

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಲಾಭವೇನು?

ಉತ್ತರ - ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಯಙ್ಯಫಲ ಮತ್ತು ಸಕಲ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಫಲ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವ್ರತ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನೋಡಿದರೂ ನಮ್ಮ ಪಾಪಗಳೆಲ್ಲ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ.

5. What will we get by doing this vratha?

By doing this vratha, one will get 10000 Yagna phala. Sakala Theertha yathra phala also will be available by doing this vratha. Even if we have the darshana of Saptarshi on this, we will get all our sins destroyed.

ಆದರೆ ಸುಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಮತ್ತವರ ಪತ್ನಿಯಾರು ಯಾರು?

ಉತ್ತರ 

ಅ) ಕಶ್ಯಪರು ಮತ್ತವರ ಪತ್ನಿಯರಾದ ರಿತಿ, ಅದಿತಿ,
ಆ) ಅತ್ರಿ ಅನಸೂಯಾ
ಇ) ಭಾರದ್ವಾಜ ಸುಶೀಲಾ
ಈ) ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಕುಮುದ್ವತಿ
ಉ) ಗೌತಮ ಅಹಲ್ಯೆಯರು
ಊ) ಜಮದಗ್ನಿ ರೇಣುಕಾ
ಋ) ವಸಿಷ್ಠ ಅರುಂಧತಿ

6. Who are those sapta Rushees, their father and their wives?

Rushi Father Wife Children

Kashyapa Mareechi Diti, Aditi, etc Hiranyakashipu, Vamana, Indra

Atri Brahma Anusuya Datta, Soma, Durvasa

Bharadwaja Brahaspatyacharya Susheela Dronacharya

Vishwamitra Gadhiraja Kumudhwathi

Gautama Rahogana Maharaja Ahalya Vamadeva, Nodha

Jamadagni Brugu Renuka Parashurama

Vasista Brahma Arundati Shakthi

7. Is there any story which tells the importnce of Rushi Panchami?

Once Dharmaraja asked Krishna to tell him a Vratha which can purify one from all the sins. Then Krishna told Dharmaraja, the vratha which if performed by ladies can free them from all their sins, which is termed as “Rushi Panchami”.

Krishna tells – Ladies during their menses period are not supposed to do any work pertaining to the house/family. They have to take rest for the all the four days invariably. If a lady does all these works, she is sure of going to Naraka. That is why the ladies during their menses period should be kept far from us irrespective of whether he is Brahmana or Kshatriya or Vaishya or Shoodra. All the four varnaas must follow the rules. That is why if one does Rushi Panchami pooja, their sins during Rajaswala Dosha will be purified.

What is this menses period– Earlier once Indra had a terrible fight with Vrutrasura and he finally killed that Asura. Indra got Brahmahatya dosha, as Vrutrasura, though he was a daithya, he was a son of a brahmana. Killing a brahmana will fetch us Brahmahatya dosha. Indra got the dosha. Then Indra went to Brahma seeking some remedy to remove the Brahmahatya dosha.

Then Brahma removed his Brahmahatya dosha as follows : He divided the Brahmahatya dosha into four parts.

1. First part in Fire flame.
2. Second part in river water
3. Third in Mountain and trees
4. In the Rajas of ladies.

That is why Rajaswala ladies are supposed to be far from all the chaturvarna people. On the first day of her menses period she will be impure like a Chandala stree. On the second day, she is impure like a Brahma Ghatini and on the third day impure like a dobhi. Fourth day, she will be pure – but can’t do all the puja, pitru karya, cooking, etc. However, she can attend to her daily duties other than god’s seva, cooking. Fifth day only, she will be pure.

Krishna tells one more story. In Vidarba desha, there lived a king called Shenajith. There was a Brahmin called Sumitra in his kingdom, whose wife was Jayashree, who was also looking farming work. Once she had menses period. Still, she did all her regular work, and she touched everything and every one without informing others that she was on the menses period. After some time, she died. And her husband also died after some time. After some time, in the same house these Sumitra and Jayashree were born as Ox and Dog respectively and they had the remembering capacity of their previous janma.

Second story – Sumitra’s son was Sumathi and his wife Chandravathi. She was a sahadharmini wife for her husband.

One day, Sumathi’s father Shradha day came and he told his wife Chandravathi to cook for the brahmana suvasini bhojana, which she did. She had kept the payasam vessel on the stove itself. A snake and kept its poison in the payasam. The dog which saw that the payasam has been poisoned, thought that if the Brahmans eat the payasam, they may die and their son would get Brahmahatya dosha. So, the dog came and touched the payasam vessel. Seeing that the dog had touched the vessel, Chandravathi got angry and beat the dog, threw the payasam in the vessel and prepared separate dishes for the shraddha. Sumathi did the shraddha with enthusiasm and the brahmanas had good bhojana. Chandramathi dig a pit and kept all the left overs after the bhojana in the pit without even giving to the dog or the ox.

But the dog was not given anything on that day. Similarly the ox was also not given anything on that day even after ploughing the land. The Ox was telling the dog, that their son had done the shraddha but not given anything to them. Their conversation was heard by Sumathi, their son, who went to some sages nearby and asked them to tell what is behind the conversation between the dog and the ox.

Then the sage told Sumathi that his mother had ignored her menses period and done everything of her daily work, so she has been born again as dog. His father even after knowing that his wife was in menses period had the samparka dosha, so he has been born as an ox.

Then Sumathi asked the sages as to what is the remedy to free his parents from the sins. The sages suggested the vratha titled “Rushi Panchami”, doing the pooja of saptarshees, if done will purify them.

Rushi Namaskara Stotra
***

*ಋಷಿ ಪಂಚಮೀ* ‌                                   ‌                                                                                                    ‌
ಋಷಿ ಪಂಚಮಿಯನ್ನು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳಕರ ಹಬ್ಬವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದಿನವನ್ನು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಋಷಿಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಲು ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಋಷಿ ಪಂಚಮಿಯು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಸಪ್ತಋಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಏಳು ಮಹಾನ್ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ಭಾದ್ರಪದ ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಐದನೇ ದಿನದಂದು ಋಷಿ ಪಂಚಮಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 

*ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ಮಹತ್ವ*

ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಉತ್ತಂಕ ಎಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಸುಶೀಲಳೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವರ ಮಗಳು ವಿಧವೆಯಾಗಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದು ರಾತ್ರಿ, ಮಗಳ ದೇಹವು ಹಲವಾರು ಇರುವೆಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ತಾಯಿ ಮತ್ತು ತಂದೆಯನ್ನು ಚಿಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅವರು ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಋಷಿಯನ್ನು ಕರೆದರು. ಚಿಂತೆಗೀಡಾದ ತಂದೆ ತನ್ನ ಮಗಳ ಆರಂಭಿಕ ವಿಧವೆಯ ಹಿಂದಿನ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಅವಳ ದುಃಖದ ಕಾರಣವನ್ನು ಋಷಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದರು. ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದ ಕರ್ಮಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವಳು ಈ ಕೆಟ್ಟ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಋಷಿ ಹೇಳಿದರು. ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಅವಳು ತನ್ನ ಮಾಸಿಕ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಪೂಜಾ ಗೃಹ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳು ಎಂದು ಋಷಿ ಅವರಿಗೆ ಹೇಳಿದರು. ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ, ಋಷಿ ಮಗಳು ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ದೇಹವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲು ಋಷಿ ಪಂಚಮಿಯಂದು ಉಪವಾಸವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದರು, ಇದರಿಂದ ಅವಳು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದಬಹುದು.

ಋಷಿ ತನಗೆ ಸೂಚಿಸಿದ್ದನ್ನು ಅವಳು ನಿಖರವಾಗಿ ಮಾಡಿದಳು ಮತ್ತು ಅವಳು ಪೂರ್ಣ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಋಷಿ ಪಂಚಮಿಯಂದು ಉಪವಾಸವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದಳು ಮತ್ತು ಇದು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಪಾಪಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ದೋಷಗಳಿಂದ ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ದೇಹವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.

*ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ಆಚರಣೆಗಳು*
ಭಕ್ತರು ಮುಂಜಾನೆಯೇ ಎದ್ದು, ಎದ್ದ ನಂತರವೇ ಪುಣ್ಯಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ಉಪವಾಸವನ್ನು ಆಚರಿಸಿ. ಭಕ್ತರು ಏಳು ಮಹಾನ್ ಋಷಿಗಳ ಸಪ್ತೃಷಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಆಚರಣೆಗಳ ಅಂತಿಮ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಋಷಿಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲು, ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಂತಹ ಹಲವಾರು ಪವಿತ್ರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಪಠಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹವನವನ್ನು ಮಾಡಿ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಪಾಪಗಳಿಗೆ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ಕೋರಿ ತಮ್ಮ ದಿನವನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ.                ‌     ‌                                                                                                                    ‌                                                                                
*ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ಪೂಜೆಯ ಮುಹೂರ್ತ* :  ‌(check panchanga)                              ‌ ‌                            ‌            ‌    ‌                  ‌                                                                                ‌ 
*ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನ*

ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲ ಪಂಚಮಿ ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತವು. ಅಂದು ವ್ರತಮಾಡುವ ಸ್ತ್ರೀಯು ಪ್ರಾತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ನಿತ್ಯ ಕ್ರಿಯಾಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೆರವೇರಿಸಿ ನದಿ ಮೊದಲಾದ ಜಲಕ್ಕೆ ೧೦೮ ಉತ್ತರಾಣಿ ಕಡ್ಡಿಗಳು, ಭಸ್ಮ, ಗೋಮಯ, ಮೃತ್ತಿಕೆ, ಎಳ್ಳು, ನೆಲ್ಲಿಯಕಾಯಿ ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೂಂಡು ಹೋಗಬೆಕು. ಅಲ್ಲಿ ಆದ್ಯಪೂರ್ವೋಚರಿತ ಏವಂ ಗುಣವಿಶೇಷಣ ವಿಶಿಷ್ಟಾಯಂ ಮಮ ಇಹಜನ್ಮನೀ ಜನ್ಮಾಂತರ ಜ್ಞಾತಾಜ್ಞಾತ ಸ್ಪರ್ಶಜನಿತ ದೋಷಕ್ಷಯದ್ವಾರಾ ಅರುಂಧತಿ ಸಹಿತ ಕಶ್ಯಪಾದಿಸಪ್ತರ್ಷಿ ಪ್ರೀತ್ಯರ್ಥಂ ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತಾಂಗತ್ವೇನ ದಂತಧಾವನ ಭಸ್ಮ, ಮೃತಿಕಾ, ಗೋಮಯ, ತಿಲಾಮುಲಕ, ಕಲ್ಕ ಲೇಪನ ಪೂರ್ವಕ ಸಂಗಮಾದಿ ತೀರ್ಥಸ್ನಾನಮಹಂ ಕರಿಷ್ಯೇ ಎಂದು ಸಂಕಲ್ಪ ಪೂರ್ವಕ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು.

*ವನಸ್ಪತಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ* -
ಆಯುರ್ಬಲಂ ಯಶೋವರ್ಚ: ಪ್ರಜಾ: ಪಶುವಸೂನಿ ಚ:| ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಜ್ಞಾ ಚ ಮೇಧಾಂ ಚತ್ವನ್ನೂ ದೇಹವನಸ್ಪತೆ|| (ವನಸ್ಪತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಬೇಕು)

*ದಂತಧಾವನ ಮಂತ್ರ* -
ಮುಖ ದುರ್ಗಂಧಿನಾಶಾಯ ದಂತಾನಾಂ ಚ ವಿಶುಧಯೇ| ಷ್ಠೀವನಾಯ ಚ ಗಾತ್ರಾಣಾಂ ಕರ್ವೇಹಂ ದಂತದಾವನಂ|| (೧೦೮ ಉತ್ತರಾಣಿ ಕಡ್ಡಿಗಳಿಂದಾ ಹಲ್ಲುಜ್ಜಬೇಕು.)

*ಗೋಮಯಮಾದಾಯ* -
ಅಗ್ರೇಮಗ್ರಂ ಚರಂತೀನಾಮೋಂಷಧೀನಾಂ ವನೇವನೇ| ತಾಸಾ ಮೃಷಭಪತ್ನಿನಾಂ ಪವಿತ್ರಂ ಕಾಯಶೋಧನಂ| ತನ್ಮೇರೋಗಾಂಶ್ಚ ಶೋಕಾಂಶ್ಚನುದ ಗೋಮಯ ಸರ್ವದಾ|| (ಮೈಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೂಂಡು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು)

*ಮೃತ್ತಿಕಾಮಾದಾಯ* -
ಅಶ್ವಕ್ರಾಂತೆ ರಥಕ್ರಾಂತೆ ವಿಷ್ಣುಕ್ರಾಂತೆ ವಸುಂಧರೇ | ಶಿರಸಾಧಾರಾಷ್ಯಾಮಿ ರಕ್ಷಸ್ವಮಾಂ ಪದೆ ಪದೆ|| (ಮೃತಿಕಾ,ಎಳ್ಳು,ನೆಲ್ಲಿ ಹಚ್ಚಿಕೂಂಡು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು)

ಗಂಗಾ ಗಂಗೇತಿ ಯೋ ಭ್ರೂಯಾತ ಯೋಜನಾನಾಂ ಶತೈರಪಿ | ಮುಚ್ಚ್ಯತೆ ಸರ್ವ ಪಾಪೃಸ್ಚ ವಿಷ್ಣುಲೋಕಂ ಸ ಗಚ್ಚತಿ||

ಹೀಗೆ ಗಂಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ ಗಂಧಾದಿಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಿ ಅರ್ಘ್ಯವನ್ನು ಕೂಡಬೇಕು.

ಕಶ್ಯಪಾಯ ನಮ: ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ಅತ್ರಯೇ ನಮ: ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಾಯನಮ: ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ಗೌತಮಾಯನಮ: ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ಜಮದಗ್ನಯೇ ನಮ : ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ವಶಿಷ್ಟಾಯ ನಮ: ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ಅರುಂಧತ್ತೈಯೇನಮಃ : ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಸಮರ್ಪಯಾಮಿ.
ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಣದ ಸ್ತ್ರೀಯರು ಪವಿತ್ರ ಜಲದಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನ ವಿಧಿಯಿಂದ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಮನೆಗೆ ಬರಬೇಕು. ಗೋಮಯದಿಂದ ಸಾರಿಸಿ ರಂಗವಲ್ಲಿಯನ್ನು ಹಾಕಿ ಮಂಡಲ ಮಾಡಿ ಮಂಟಪವನ್ನು ತಯ್ಯಾರಿಸಬೇಕು. ತಾಮ್ರದ ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿನ ಕೂಡದಲ್ಲಿ ನೀರು ತುಂಬಿ ಕಲಶ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಅದರಲ್ಲಿ ಸಪ್ತಋಷಿಗಳನ್ನು ಆವಾಹಿಸಿ, ವಸ್ತ್ರ, ಹಾರ, ಗಂಧ, ಪುಷ್ಪ, ಧೂಪ ದೀಪ, ನೈವೇದ್ಯ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಷೋಡಶೋಪಚಾರಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಬೇಕು.
ನಂತರ ಆಚಾರ್ಯರಿಗೆ ತಾಂಬೂಲ ವಸ್ತ್ರ ದಕ್ಷಿಣಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾಯನದಾನವನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಹಾಗು ವೃತಕತೆಯನ್ನು ಕೇಳಬೇಕು. ಅಂದು ಸ್ತ್ರೀಯರು ಉಪವಾಸವಿರಬೇಕು.
***

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ - by narahari sumadhwa.

ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಭಾದ್ರಪದ ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಪಂಚಮಿ ತಿಥಿಯಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.    

ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಯಾರು ಆಚರಿಸಬೇಕು? 
ಈ ವ್ರತವನ್ನು 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಯಸ್ಸಿನ ಮಹಿಳೆಯರು , ಋತುಚಕ್ರ ನಿಂತಿರುವವರು ಮಾಡಬೇಕು.  ಋತು ಕಾಲ ಕಳೆದು  ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೇ ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.  ಆಕೆ ಮುತ್ತೈದೆಯಾಗಿರಬೇಕು ಅಥವಾ ಮಡಿ ಹೆಂಗಸಾಗಿರಬೇಕು.    ಅಥವಾ  ಈ ವ್ರತವನ್ನು  ತಾಯಿಯ ಪರವಾಗಿ (ಮಾಡಲು ಅಶಕ್ತರಾಗಿದ್ದಾಗ) ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಅಥವಾ ಪತ್ನಿಯ ಪರವಾಗಿ ಗಂಡ ಕೂಡ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ.

ಹೆಂಗಸರಿಗೆ ಈ ರಜಸ್ವಲಾ ದೋಷ ಏಕೆ? 
-  ಹಿಂದೆ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕಾಧಿಪತಿ ಇಂದ್ರನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪುತ್ರನೂ ದುಷ್ಟನೂ ಆಗಿದ್ದ ವೃತ್ರಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದನು.  ಆಗ ಅವನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ದೋಷ ಬಂದಿತು.   ಆ ದೋಷ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲಿ ಮೊರೆ ಹೋದಾಗ ಬ್ರಹ್ಮನ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಆ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ದೋಷವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಭಾಗ ಮಾಡಿ ಹಂಚಿದನು.  ಮೊದಲ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಕಿಯ ಜ್ವಾಲೆಯಲ್ಲೂ, ಎರಡನೇ ಭಾಗವನ್ನು ನದಿಯ ನೀರಿನಲ್ಲೂ, ಮೂರನೇ ಭಾಗವನ್ನು ಪರ್ವತದ ಶಿಖರದಲ್ಲೂ ಮತ್ತು ಕಡೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ಹೆಂಗಸರ ರಜಸ್ಸಿನಲ್ಲೂ ಹಾಕಿದನು.  ಇದರಿಂದ ಮುಟ್ಟಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಂಗಸರು ಯಾರನ್ನೂ ಮುಟ್ಟದೆ, ಯಾವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಮಾಡದೆ ಇರಬೇಕು.  ಮುಟ್ಟಾದ ನಾಲ್ಕನೇ ದಿನ ಅವಳು ಶುದ್ಧಳಾದರೂ ಪತಿಯ ಸೇವೆಗೆ ಶುದ್ಧಳೇ ಹೊರತು, ದೇವತಾ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅಶುದ್ಧಳೇ.  ಐದನೇ ದಿನ ಎಣ್ಣೆ ನೀರು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಆಕೆ ಶುದ್ಧಳಾಗುತ್ತಾಳೆ.

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತ ಏಕೆ ಮಾಡಬೇಕು?  - ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ರಜಸ್ವಲಾ ದೋಷ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ.  ಮುಟ್ಟಾದ ಸ್ತ್ರೀಯರು ತಮಗೆ ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ಪಾತ್ರೆ ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವುದು,  ಮನೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದರೆ ಪಾಪವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ.    ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಏಳು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮಾಡಿದರೆ ಆ ಪಾಪವೆಲ್ಲ ನಾಶವಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಲೋಕ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಯಜ್ಞ ಮಾಡಿದ ಫಲ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.  

ಯಾವ ಯಾವ ಋಷಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸಬೇಕು?  -             ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ಉಳಿವಿಗಾಗಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಶ್ರಮಿಸಿದ್ದಾರೆ.  ಅವರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ಮನ್ವಂತರದ ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಅವರವರ ಪತ್ನಿ ಸಹಿತವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಬೇಕು.   
೧. ಅದಿತಿ ಸಹಿತ ಕಶ್ಯಪರು, 
೨. ಅನುಸೂಯಾ ಸಹಿತ ಅತ್ರಿ ಋಷಿಗಳು, 
೩. ಸುಶೀಲಾ ಸಹಿತ ಭಾರದ್ವಾಜರು, ೪. ಕುಮುದ್ವತಿ ಸಹಿತ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು, ೫. ಅಹಲ್ಯಾ ಸಹಿತ ಗೌತಮರು, 
೬. ರೇಣುಕಾದೇವಿ ಸಹಿತ ಜಮದಗ್ನಿ, ೭. ಅರುಂಧತಿ ಸಹಿತ ವಸಿಷ್ಠರು .

ಎಲ್ಲಾ ಋಷಿ ಪತ್ನಿಯರಲ್ಲಿ ವಸಿಷ್ಠರ ಪತ್ನಿ ಅರುಂಧತಿಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಳಾದ್ದರಿಂದ ಉಳಿದ ಋಷಿಗಳ ಪತ್ನಿಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಅರುಂಧತಿಯ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ.  ರಾತ್ರಿ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಭೋಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಅವರ ದರ್ಶನ ಮಾಡಬೇಕು.  

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸಂಜೆಯಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಯಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ.   ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಅಥವಾ ಕೈಲಾಗದ ನಿಮಿತ್ತ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರಾತಃ:ಕಾಲದಲ್ಲಿ  ವನಸ್ಪತಿ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಮಾಡಿ, ನೂರೆಂಟು ಸಲ ದಂತಧಾವನ, ನದಿಯಲ್ಲಿ ನೂರೆಂಟು ಸಲ ಸ್ನಾನ ಅಥವಾ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ನದಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಬಾವಿ ನೀರಿನಲ್ಲಾದರೂ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು.  ಭಸ್ಮಸ್ನಾನ, ಗೋಮಯ ಸ್ನಾನ, ಮೃತ್ತಿಕಾ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ, ಬೆಟ್ಟದ ನೆಲ್ಲಿಕಾಯಿಯನ್ನು ತೇದು ತಲೆಯ ಕೂದಲಿಗೆ ಹಚ್ಚಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು, ನಂತರ ಪಂಚಗವ್ಯ ಪ್ರಾಶನ ಮಾಡಬೇಕು. ಋಷಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವಾಗ ಶ್ವೇತವಸ್ತ್ರವನ್ನೇ ಧರಿಸಬೇಕು.

ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡಲು 108 ಉತ್ತರಣಿ ಕಡ್ಡಿ, 108 ಉತ್ತರಣಿ ಎಲೆ, ನೆಲ್ಲಿಕಾಯಿಯನ್ನು, ಗೋಮಯವನ್ನು, ಮೃತ್ತಿಕೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು.
ಪ್ರತಿ ಯಾಮದ ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಸುವಾಸಿನಿಯರಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣೆ ಸಹಿತ ಹಣ್ಣು ಹಂಪಲು ದಾನ ಕೊಡಬೇಕು.
ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮಾಡತಕ್ಕದ್ದು.  ಆದಿಯಲ್ಲಾಗಲಿ, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಾಗಲಿ, ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಾಗಲಿ ಉದ್ಯಾಪನೆ ಮಾಡತಕ್ಕದ್ದು.

ಋಷಿಪಂಚಮಿ ಕುರಿತು ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಸಂಗವಿದೆ 

ಒಮ್ಮೆ ವಿದರ್ಭ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುಮಿತ್ರನೆಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಪತ್ನಿ ಜಯಶ್ರೀ ಎಂಬವಳು  ರಜಸ್ವಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ನಿಷಿದ್ದಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಮನೆಯ ಪಾತ್ರೆ ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ ಮನೆಯ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದಳು.  

ಇವಳು ಮಾಡಿದ ಪಾಪದ ಫಲ ಇವಳ ಗಂಡನ ಮೇಲೂ ಉಂಟಾಗಿ
ಅವರು ಸತ್ತನಂತರ ಅವರ ಮಗನಾದ ಸುಮತಿ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಹೆಣ್ಣು ನಾಯಿಯಾಗಿ, ಎತ್ತಾಗಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ.  ಆದರೆ ಅವರಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದ ಸ್ಮರಣೆ ಇರುತ್ತದೆ.  

ಒಂದು ದಿನ ಸುಮತಿಯು ಶ್ರಾದ್ದದ ಸಲುವಾಗಿ ಪಿತೃಗಳಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲು
ಪಾಯಸವನ್ನು ಮಾಡಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಒಂದು ಹಾವು ಬಂದು ಅದನ್ನು
ವಿಷಪೂರಿತವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದನ್ನು ನೋಡಿದ ನಾಯಿಯು ವಿಷದ ಪ್ರಭಾವ ಯಾರಿಗೂ ಆಗಬಾರದೆಂದು, ನಾನು ಇದನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದರೆ ಯಾರು ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ
ಆಗ ಯಾರಿಗೂ ಏನೂ ತೊಂದರೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಯೋಚಿಸಿ ಅದನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ.. 

ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಸುಮತಿಯ ಪತ್ನಿಯು ಯಾರಿಗೂ ಪಾಯಸವನ್ನು  ಬಡಿಸದೆ  ಬೇರೆ ಅಡುಗೆ ಮಾಡಿ ಬಡಿಸುತ್ತಾಳೆ.  ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಎಂಜಲನ್ನೂ ಹೊರಗೆ ಹಾಕದೆ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳ ಮಾಡಿ ಮುಚ್ಚಿದಳು.  ಆ ದಿನ ನಾಯಿಗೆ ಉಪವಾಸವೇ ಆಯಿತು.    ಅಂದಿನ ರಾತ್ರಿ ನಾಯಿಯು ಎತ್ತಿನ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಹೇಳಿತು " ಪ್ರತಿದಿನ ನನ್ನ ಮಗನು ಏನಾದರೂ ತಿನ್ನಲು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಇವತ್ತು ಪಾಯಸದಲ್ಲಿ ಹಾವಿನ ವಿಷ ಬೆರೆತಿತ್ತು.  ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಹೋಗಿ ಪಾತ್ರೆ ಮುಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದ ನನ್ನ ಸೊಸೆ ಉರಿಯುವ ಕಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ಹೊಡೆದಳು" ಎಂದಿತು.  ಅದೇ ರೀತಿ ಎತ್ತೂ ಕೂಡ ತಾನೂ ಹಸಿವೆಯಿಂದಿರುವೆ, ನನ್ನ ಮಗನು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಶ್ರಾದ್ಧ ಮಾಡಿದರೂ ನನಗೆ ಸೌಖ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಾಯಿಗೆ ಹೇಳಿತು.     ಈ ಸಂಭಾಷಣೆಯನ್ನು ಆಲಿಸಿದ ಮಗ ಸುಮತಿಯು ಇವರು ನನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿಯೇ ಆಗಿರಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿದು ಆ ರಾತ್ರಿಯೆ ಅವೆರಡಕ್ಕೂ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಾ ಆಹಾರ ಕೊಟ್ಟನು.  

ಮರುದಿನ ಸುಮತಿಯು ಜ್ಞಾನಿಗಳಾದ ಋಷಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು ನನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಸದಾಚಾರಶೀಲರಾದರೂ ಯಾಕೆ ಈ ಎತ್ತು ಮತ್ತು ನಾಯಿ ಜನ್ಮ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಕೇಳಲು, ದಿವ್ಯದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ತಿಳಿದ ಋಷಿಗಳು, ನಿನ್ನ ತಾಯಿ ಮುಟ್ಟಾದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮನೆಗೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ, ನಿನ್ನ ತಂದೆ ನಿರ್ದೋಷಿಯಾದರೂ ನಿನ್ನ ತಾಯಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಎತ್ತಾಗಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಿದೆ ಎಂದರು.  ಅದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ನಿನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಋಷಿ ಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಏಳು ವರ್ಷ ಆಚರಿಸಲಿ, ಆದಿಯಲ್ಲಾಗಲಿ, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಾಗಲಿ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಾಗಲಿ ಉದ್ಯಾಪನೆ ಮಾಡತಕ್ಕದ್ದು .  ಇದರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ದೋಷಗಳೂ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಸದ್ಗತಿಯಾಗುವುದು ಎಂದರು.  ಅದೇ ರೀತಿ ಸುಮತಿ ಚಂದ್ರಮತಿ ದಂಪತಿಗಳು ಆಚರಿಸಲು ಅವರ ತಂದೆತಾಯಿಗೆ ಸದ್ಗತಿಯಾಯಿತು.   
- ನರಹರಿ ಸುಮಧ್ವ
ಸುಮಧ್ವ ಸೇವಾ
***


Rushi Name - Father - Wife- Children

1.  Kashyapa  - Mareechi = Diti, Aditi, etc - Hiranyakashipu, Vamana, Indra

2.  Atri - Brahma - Anusuya - Datta, Soma, Durvasa 

3.   Bharadwaja - Brahaspatyacharya - Susheela - Dronacharya

4.  Vishwamitra - Gadhiraja - Kumudhwathi  

5.  Gautama - Rahogana Maharaja -Ahalya - Vamadeva, Nodha  

6.  Jamadagni - Brugu - Renuka - Parashurama 

7.  Vasista - Brahma - Arundati - Shakthi

***

Kashyapa ಕಶ್ಯಪ

ಕಶ್ಯಪ: ಸರ್ವಲೋಕಾಡ್ಯ: ಸರ್ವಭೂತಹಿತೇ ರತ: |
ನರಾಣಾಂ ಪಾಪನಾಶಾಯ ಋಷಿರೂಪೇಣ ತಿಷ್ಯತಿ |

कश्यप: सर्वलोकाड्य: सर्वभूतहिते रत: ।
नराणां पापनाशाय ऋषिरूपेण तिष्यति ।

kashyapa: sarvalOkaaDya: sarvabhUtahitE rata: |
naraaNaaM paapanaashaaya RuShirUpENa tiShyati |

Kashyapa is a Brahmarshi and a son of Kala, the daughter of Kardama Prajapathi. and Mareechi, the son of Chaturmukha Brahma. Kashyapa married the thirteen daughters of Daksha Prajapathi. From Kashyapa all the prajas, creatures were born. The thirteen wives of Kashyapa are Aditi, Diti, Danu, Kaala, Danau, Simhika, Krodha Pradha, Viswa, Vinata, Kapila, Muni and Kadru.

From Aditi Kashyapa had Dwadasha Adityaas, and saakshaat Srihari was born as the son of Aditi – Kashyapa in the roopa of Vamana to control the daithya Balichakravarthi.

Dwadashadityas, the 12 sons of Kashyapa from Aditi are 1.Dhata, 2. Mitra,

3. Aryaman, 4. Shakra, 5. Varuna, 6. Amsa, 7.Bhaga, 8.Vivaswan, 9. Pusha, 10.Saavitri, 11.Tvashtri, 12.Vishnu.

Kashyapa – Diti Santaana – Children of Diti are all daithyaas – like Hiranyakashipu, Hiranyaksha. His daughter Sinhika was married to Viprachitti.

Kashyapa – Danu – They had forty sons – All are called as Daanavaas

Kashyapa – Kaala – They had many sons like Vinasana, Krodha, Krodhashanthri, Krodasatru.

Kashyapa– Vinuta –The sons of Vinuta are Tarkshya, Aristanemi, Garuda, Aruna, Aruni & Varuni

Kashyapa – Kadru – From Kadru Kashyapa Rushi had Shesha, Vasuki, Tashaka, etc., snakes.

Kashyapa got from Muni – Apsaraas

There is a tradition that whenever if a person does not know to which Gotra he belongs, it is said that he would be treated as from Kashyapa Gotra.
********



atri ಅತ್ರಿ

ಅತ್ರಯೇ ಚ ನಮಸ್ತುಭ್ಯಂ ಸರ್ವಭೂತಹಿತೇಷಿಣೇ |
ತಪೋರೂಪಾಯ ಸತ್ಯಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಣೇಮಿತತೇಜಸೇ |

अत्रये च नमस्तुभ्यं सर्वभूतहितेषिणे ।
तपोरूपाय सत्याय ब्रह्मणेमिततेजसे ।

atrayE cha namastubhyaM sarvabhUtahitEShiNE |
tapOrUpaaya satyaaya brahmaNEmitatEjasE |

ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರರತಂ ಶಾಂತಂ ಸದಾ ವ್ರತಪರಾಯಣಂ |
ಸತ್ಕರ್ಮನಿರತಂ ದಾಂತಂ ಚಿಂತಯೇದತ್ರಿಮವ್ಯಯಂ |

Atri’s father – Brahma

Atri’s wife – Anusuya (recognised as sati Anusuya (daughter of Kardama prajapathi)

Atri’s sons – Datta, Durvasa and Chandra

Atri is included in the saptarshi Mandala

Atri Rushi is also a Brahmarshi married Anusuya, the daughter of Kardama Rishi and had three sons viz., Datta (saakshaat Srihari), Durvasa (Rudramsha) and Chandra (with the amsha of Brahma). All the three sons were born when prayed by Anusuya worshipped the Brahma-Vishnu-Maheshwara to be born as her children.

Patrivratya of Sati Anusuya, the wife of Atri – Once the Brahma – Vishnu and Maheshwara, the trio decided to test the pativratya of Anusuya, when Atri was away.. They know her pativratya prabhava. But in order to make the world know of her importance only, then did like that, not with any other ajnaana. The trio came in the disguise of Brahmins and asked for the Bhiksha from Anusuya with the condition that she shall serve the bhiksha nude. Anusuya agreed. Now, Anusuya was confused as to what to do.. She prayed her’s idol, which she was worshipping when he was away and with her paativratya prabhaava, she converted the Brahmins trio (in disguise) into Children and offered them food without her dress (in nude style). After some time, the wives of the trio, Lakshmi, Saraswathi and Parvathi came in search of their husbands to the house of Saraswathi. They told that the Brahmins who had come were none other than Brahma, Vishnu and Maheshwara. Then she pleaded with her paativratya prabhaava once again and the trio got the original roopa.

Once sage Atri was doing penance severely. The yogaagni, which came out of the penance was burning the three lokaas. In order to cool the yogaagni, Hari – Hara and Brahma came on Garuda, Rushaba and Hamsava vaahana respectively. Here Atri was worshipping sarvaantaryaami Srihari only, but came the trio. Because, Atri was worshipping Brahma Rudraantaryaami Vishnu. He was worshipping Vaikunta vaasi Vishnu separately. He was pleading for sons like Brahma Rudra Vishnu. When the trio came, Atri asked. I had asked for Jagadeeshwara only, but how come the trio have come. Vishnu replied, – ” you have done the dhyana of Srihari in Trimurthy. That is why we have come. But like Vishnu roopa, the roopaas of Brahma and Shiva will not be seen separately. While sage Atri got Srihari in the Datta roopa. Shiva was born as Durvaasa. As Brahma has no avatara, Chandra who has the special avesha of Brahma was born. As such, Brahma – Shiva – and Hari were born as the children of Atri.
*******

Bharadhvaaja ಭರಧ್ವಾಜ

ಭರಧ್ವಾಜ ನಮಸ್ತುಭ್ಯಂ ಸದಾ ಧ್ಯಾನಪರಾಯಣ |
ಮಹಾಜಟಿಲಧರ್ಮಾತ್ಮನ್ ಪಾಪಂ ಸಂಹರ ಮೇ ಸದಾ |

भरध्वाज नमस्तुभ्यं सदा ध्यानपरायण ।
महाजटिलधर्मात्मन् पापं संहर मे सदा ।

bharadhvaaja namastubhyaM sadaa dhyaanaparaayaNa |
mahaajaTiladharmaatman paapaM saMhara mE sadaa |

Bharadhwaja’s father – Bruhaspatyacharya

Bharadhwaja’s mother – Mamatha

Bharadhwaja’s wife – Suseela

Bharadhwaj’a son – Gargacharya

Bharadhwaja was brought up by – Bharatha Chakravarthi, the son of Dushyanta – Shakuntala.

In the vamsha of Bharadhwaja, there are many veda drashtaara Rushees.

Ramachandra had stayed in Bharadhwaja;s ashrama during his vanavaasa

In Pancharatra, there is one grantha named Bharadhwaja samhita

There is Bharadhwaja smruti referred in Padmapurana

ಜಟಿಲಂ ತಪಸಾ ಸಿದ್ಧಂ ಯಜ್ಞಸೂತ್ರಾಕ್ಷಧಾರಿಣಂ |
ಕಮಂಡಲುಧರಂ ನಿತ್ಯಂ ಭರದ್ವಾಜಂ ನತೋಽಸ್ಮ್ಯಹಂ |

Bharadhwaja Rushi was born as the son of Brihaspatyacharya, the guru of Devataas. Later Brihaspatyacharya himself was born as the son of Bharadhwaja with the name Dronacharya, the guru for Pandavas-Kauravas.

Bharadhwaja Rushi was born to the relationship of Bruhaspatyacharyaru and Mamatha. After his birth, the mother Mamatha refused to take care of the child. Even the father Bruhaspatyacharya refused to take care of the child. So, the Marud Gana came forward to look after the child and was handed over to Bharata Chakravarthi. Bharata Chakravarthi had three wives, all had one child each, but none was so smart as Dushyanta. To ensure that Bharatha Chakravarthi is not angry at them, they killed the children. As such, Bharatha Chakravarthi was issuless and he was worried that his successor will not be there. Then the gods gave the child Bharadhwaja to the king, who brought him up like his son only and he was declared as successor. But Bharadhwaja was not interested in the political affairs, he made the king Bharatha do several yajna and yagaas and he got one more son by name Brumanyu, for whom the kingdom was given and Bharadhwaj left for penance.
********

vishvaamitra ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ –

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ನಮಸ್ತುಭ್ಯಂ ಜ್ವಲನ್ಮುಖ ಮಹಾಬಲ | 
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೀಕೃತಗಾಯತ್ರ ತಪೋರೂಪೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತ: |

विश्वामित्र नमस्तुभ्यं ज्वलन्मुख महाबल ।
प्रत्यक्षीकृतगायत्र तपोरूपेण संस्थित: ।

vishvaamitra namastubhyaM jvalanmuKa mahaabala |
pratyakShIkRutagaayatra tapOrUpENa saMsthita: |

Sage Vishwamitra had the distinction of becoming the guru for Sri Ramachandra in Ayodhya. Vishwamitra was born as a Kshatriya to Gadhiraja and obtained the status of a Brahmana . He is termed as “vishwa mitra” – the friend of the world. Took Ramachandra and Lakshmana to Siddashrama and did the samarpana of all his vidyas to him and requested Ramachandra to kill Tataki, Maricha, Subahu. He is known for his very hard, steady and tremendous tapas.
*********

Gautama ಗೌತಮ –

ಗೌತಮ: ಸರ್ವಲೋಕಾನಾಂ ಋಷೀಣಾಂ ಚ ಸದಾ ಪ್ರಿಯ: |
ಶ್ರೌತಾನಾಂ ಕರ್ಮಣಾಂ ಚೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯಪ್ರವರ್ತಕ: |

गौतम: सर्वलोकानां ऋषीणां च सदा प्रिय: ।
श्रौतानां कर्मणां चैव संप्रदायप्रवर्तक: ।

gautama: sarvalOkaanaaM RuShINaaM cha sadaa priya: |
shroutaanaaM karmaNaaM chaiva saMpradaayapravartaka: |

Gauthama is the author of Tarka – Logic and wrote sutras called “Gautama Sutras” pertaining to Nyayashastra. Sri Ramachandra by virtue of just touching his foot on the rock turned Ahalya, the wife of Gautama, who had become a stone as a human again. Gauthama had done excess penance, beyond his capacity, Srihari made him to curse at Indra and loose his tapa phala and he cursed Indra and Ahalya.
**

*******

Jamadagni ಜಮದಗ್ನಿ

ಅಕ್ಷಸೂತ್ರಧರಂ ಶಾಂತಂ ಜಮದಗ್ನಿಮೃಷೀಶ್ವರಂ |
ದರ್ಭಪಾಣಿಂ ಜಟಾಯುಕ್ತಂ ಮಹಾತೇಜಸ್ವಿನಂ ಭಜೇ |

ಜಮದಗ್ನಿರ್ಮಹಾತೇಜಾ: ತಪಸಾ ಕಲ್ಪಿತಂ ಧನಂ |
ಲೋಕೇಷು ಧರ್ಮಸಿದ್ದ್ಯರ್ಥಂ ಸರ್ವಪಾಪಂ ನಿವರ್ತಯ |

जमदग्निर्महातेजा: तपसा कल्पितं धनं ।
लोकेषु धर्मसिद्द्यर्थं सर्वपापं निवर्तय ।

jamadagnirmahaatEjaa: tapasaa kalpitaM dhanaM |
lOkEShu dharmasiddyarthaM sarvapaapaM nivartaya |

Jamadagni’s father – Sage Rucheeka

Jamadagni’s mother – Satyavathi

Jamadagni’s wife – Renuka

Jamadagni’s sons – Parashurama, Rumanvanta, SuShENa, Vasu, Vishvavasu

Jamadagni’s asset – Kaamadhenu & his penance

Birth of Jamadagni –

Once there lived a king named Gadhi Maharaaja. He had a beautiful daughter by name Satyavathi. Rucheeka Muni asked the king to get her married to him. For this Gadhi Raaja asked for kanyaa shulka. (kanyaa dakshine) – which is as follows – One who wish to marry his daughter must bring in 1000 horse, which has one of its ears black colour and the remaining body of the horse shall be white. Rucheeka agreed and went to Varuna, who in turn agreed to give the required number of horses in the desired quality. Then Sage Rucheeka handed over all the horses to the Gadhi Maharaja and got his daughter married to him.

Gadhi Maharaja realised the “Tapas” of the sage Rucheeka and he sought the sage to get a male child through yajna, as he did not had male issues. Sage Rucheeka agreed and did different abhimantrana of “charu” and gave one for his wife and one for his mother in law. Both the wife and mother in law took the “charu” separately meant for them. Here Rucheeka’s mother in law thought – As the husband has more love for his wife, he would have kept more mantrashakthi for his wife and she asked his daughter to interchange the same, which she agreed. So, Gadhi Maharaja’s wife took the charu meant for Satyavathi and Satyavathi took the charu meant for her mother.

Sage Rucheeka came to know about this later. He had done the abhimantrana of charu with the intention of kshatriya quality son for his father in law and Brahma varchasvi son for him. He didnot liked the interchange which his wife and her mother had done. However, with his mantra power, he got Brahma varchasvi son in the form of Jamadagni. In this way, Sage Rucheeka got sage Jamadagni as his son, who in turn got Parashurama with Kshatriya Tejassu. Gadhi maharaja got son by name Kaushika, who is famous as sage Vishwamitra.

Jamadagni Rushi had the distinction of becoming the father of Srihari roopa of Parashurama.

Jamadagni & Parashurama – Once Renuka had gone for bringing water. At the same time, Chitraratha named Gandharva who had come with his wives for jalakreede in the river. Renuka on seeing them also dreamed of such a sukha, for a fraction of a second. Sage Jamadagni on seeing her realised that she had maanasika vyabhichaara. Jamadagni rejected Renuka and asked his sons to remove her head. The first four sons refused to do so. As they refused the pitru vaakya paripaalana, sage Jamadagni cursed them to die. So, all the first four sons of Jamadagni died. Now, came the fifth son, Parashurama, who had gone to forest for bringing samittu. Jamadagni ordered to do kill his mother. Parashurama, without hesitation removed his mother’s head. Jamadagni was pleased, asked his son to seek boon. Parashurama sought the boon that his mother and brothers to get re-life. He also sought the boon that his mother shall not have the sin of vyabhichaara and his brothers shall not have the sin of having pitru vaakya refusal. Jamadagni offered the book and all their sins were removed and they got life again.

Jamadagni & Karthaveeryarjuna –

Once the king by name Karthaveeryarjuna, who had the blessings of Dattatreya, went for hunting to forests. There he was tired and to take rest, went to the ashrama of Jamadagni, who called his Kamadhenu cow and gave him a very good treatment with food and other athithya. The king asked the sage as to how he could give such a great treatment to them all. Sage told the importance of the kaamadhenu with him, which has the powers to offer all that is required. Karthaveeryarjuna wished to have the cow for him. Then he took the Kamadhenu and calf with him to his palace. Sage Jamadagni could not do any thing and he was still in the peace of mind. Parashurama, who came later, went to the King and killed them all and brought back the Kamadhenu and the calf. Karthaveeryarjuna’s sons then came to Sage Jamadagni’s house and killed the sage Jamadagni, who was on his penance. This time also Parashurama was not there in the house. Later Parashurama on his return, took the oath that the entire Kshatriya parampare would be killed. He did the same by killing all the “dusta kshtriyas” and constructed the “samantapanchaka” named pond for Rakta tarpane for the pitrus in Kurukshetra.

In this way, sage Jamadagni was included in the saptarshi group.
-narahari sumadhwa

*********

*VasiShTha ವಸಿಷ್ಠ & AruMdhatI ಅರುಂಧತೀ* :

ನಮಸ್ತುಭ್ಯಂ ವಸಿಷ್ಟಾಯ ಜಟಿಲಾಯ ಮಹಾತ್ಮನೇ |

ಧರ್ಮರೂಪಾಯ ಸತ್ಯಾಯ ಲೋಕಾನಾಂ ಹಿತಕಾರಿಣೇ |

नमस्तुभ्यं वसिष्टाय जटिलाय महात्मने ।

धर्मरूपाय सत्याय लोकानां हितकारिणे ।

namastubhyaM vasiShTaaya jaTilaaya mahaatmanE |

dharmarUpaaya satyaaya lOkaanaaM hitakaariNE |


ಅಭ್ಯರ್ಣಪತಿಕಾ ದೇವೀ ವಸಿಷ್ಟಸ್ಯ ಪ್ರಿಯ: ಸದಾ |

ಅರುಂಧತೀತಿ ವಿಖ್ಯಾತಾ ತಾಂ ನಮಸ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವದಾ |

अभ्यर्णपतिका देवी वसिष्टस्य प्रिय: सदा ।

अरुंधतीति विख्याता तां नमस्यामि सर्वदा ।

abhyarNapatikaa dEvI vasiShTasya priya: sadaa |

aruMdhatIti viKyaataa taaM namasyaami sarvadaa |

Vasista Rushi was a great Maharshi and he had the distinction of getting Sri Vedavyasa as his great grandson. Vasistha’s son was Sakthi. His son was Parasara. Vedavyasa was born to Parasara-Satyavati Devi. Vasista was the chief priest and advisor for Dasharatha Maharaja. Under his pourohithya only Sriramachandra married Seetadevi.
******


शङ्खाम्भोजकरद्वन्द्व ।
हुङ्कारार्दितदानव ।।
शङ्कातङ्कहराहं ते ।
किङ्करोऽस्मि त्रिविक्रम ।।

ಶಂಖಾಂಭೋಜಕರದ್ವಂದ್ವ |
ಹುಂಕಾರಾರ್ದಿತದಾನವ ||
ಶಂಕಾತಂಕಹರಾಹಂ ತೇ |
ಕಿಂಕರೋಸ್ಮಿ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮ ||

shankhAmbhOjakaradwandwa /
hunkArditadAnava //
shankAtankaharAham tE /
kinkarOsmi trivikrama //

पदपरिचयशास्त्रम्: -

शङ्खाम्भोजकरद्वन्द्व - अकारान्तपुल्लिङ्गस्य शङ्खाम्भोजकरद्वन्द्व शब्दस्य सम्बोधनाविभक्तेः एकवचनान्तं पदमिदम् ।

अम्भस्सु जायते इति अम्भोजः । शङ्खः च अम्भोजः च शङ्खाम्भोजौ । द्वयोः करयोः समाहारः करद्वन्द्वम् ।  शङ्खाम्भोजौ करद्वन्द्वे यस्य सः शङ्खाम्भोजकरद्वन्द्वः । ततसम्बुद्धिः ।

हुङ्कारार्दितदानव - अकारान्तपुल्लिङ्गस्य हुङ्कारार्दितदानव शब्दस्य सम्बोधनाविभक्तेः एकवचनान्तं पदमिदम् ।

हुं इति ध्वनिकरणं हुङ्कारम् । हुङ्कारेण अर्दिताः हताः दानवाः असुराः यस्य सः हुङ्कारार्दितदानवः । तत्सम्बुद्धिः ।

शङ्कातङ्कहर - अकारान्तपुल्लिङ्गस्य शङ्कातङ्कहर शब्दस्य सम्बोधनाविभक्तेः एकवचनान्तं पदमिदम् ।

शङ्का च आतङ्कः च शङ्कातङ्कौ । शङ्कातङ्कौ हरति इति शङ्कातङ्कहरः । तत्सम्बुद्धिः ।

अहम् - त्रिषुलिङ्गेषु समस्य दकारान्तस्य अस्मद् शब्दस्य प्रथमाविभक्तेः एकवचनान्तं सर्वनामकसंज्ञकं पदमिदम् ।

ते - त्रिषुलिङ्गेषु समस्य दकारान्तस्य युष्मद् शब्दस्य षष्ठीविभक्तेः एकवचनान्तं सर्वनामकसंज्ञकं पदमिदम् ।

किङ्करः - अकारान्तपुल्लिङ्गस्य किङ्कर शब्दस्य प्रथमाविभक्तेः एकवचनान्तं पदमिदम् ।

अस्मि - अस भुवि इति धातोः अकर्मकरूपस्य कर्तरीप्रयोगस्य परस्मैपदिनः वर्तमानकालस्य लट् लकारस्य उत्तमपुरुषस्य एकवचनान्तं क्रियापदमिदम् ।

त्रिविक्रम - अकारान्तपुल्लिङ्गस्य त्रिविक्रम शब्दस्य सम्बोधनाविभक्तेः एकवचनान्तं पदमिदम् ।

अन्वयः (संस्कृतवाक्यरचनापद्धतिः)

हे शङ्खाम्भोजकरद्वन्द्व, हुङ्कारार्दितदानव, शङ्कातङ्कहर, त्रिविक्रम, अहं ते किङ्करः अस्मि ।

ಅನ್ವಯ: (ಸಂಸ್ಕೃತವಾಕ್ಯರಚನಾಪದ್ಧತಿ)

ಹೇ ಶಂಖಾಂಭೋಜಕರದ್ವಂದ್ವ ಹುಂಕಾರಾರ್ದಿತದಾನವ, ಶಂಕಾತಂಕಹರ, ತ್ರಿವಿಕ್ರಮ, ಅಹಂ ತೇ ಕಿಂಕರಃ ಅಸ್ಮಿ |

ಪ್ರತಿಪದಾರ್ಥ:
ಹೇ - ಹೇ 
ಶಂಖ - ಶಂಖವನ್ನು ಮತ್ತು 
ಅಂಭೋಜ - ನೀರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಚುವ ಕಮಲಪುಷ್ಪವನ್ನು
ಕರದ್ವಂದ್ವ - ಎರಡೂಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದವನೇ,
ಹುಂಕಾರ - ಹುಂಕಾರಮಾತ್ರದಿಂದಲೇ
ಆರ್ದಿತ - ನಾಶಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ
ದಾನವ - ಅಸುರರನ್ನುಳ್ಳವನೇ, 
ಶಂಕಾ - ಶಂಕೆ ಅಥವಾ ಸಂಶಯವನ್ನು
ಆತಂಕ - ಕಷ್ಟವನ್ನೂ
ಹರ - ನಾಶಮಾಡುವ, 
ತ್ರಿವಿಕ್ರಮ - ತ್ರಿವಿಕ್ರಮನೇ, 
ಅಹಮ್ - ನಾನು 
ತೇ - ನಿನ್ನ
ಕಿಂಕರಃ - ದಾಸನು 
ಅಸ್ಮಿ - ಇದ್ದೇನೆ. |

ವಿವರಣೆ:

ಕ್ರಿಶ ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭೂಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಮಂಡನಪ್ರಾಯರಾದ ಭಾವಿಸಮೀರರಾದ ಶ್ರೀಮದ್ವಾದಿರಾಜತೀರ್ಥಯತಿಗಳ ಕರಕಮಲಳಿಂದ ವಿರಚಿತವಾದ "ತ್ರಿವಿಕ್ರಮಸ್ತೋತ್ರಮ್" ಎಂಬ ಸ್ತೋತ್ರಕಾವ್ಯದ ಎರಡನೇ ಶ್ಲೋಕವಿದು. ಯತಿವರ್ಯರು ಅತಿ ಸುಲಭವಾದ "ಅನುಷ್ಟುಪ್" ಛಂದಸ್ಸನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಸುಂದರವೂ, ಉಚ್ಚಾರಣೆಗೆ ಸುಲಭವೂ, ಸರಳವೂ ಆದ ಹಾಗೆಯೇ ಪ್ರಾಸಬದ್ಧವಾದ ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯರು. ಇಂತಹ ಪ್ರಾಸಬದ್ಧವಾದ ಸುಂದರ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ರಚಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯಶಃ ಈ ಯತಿವರ್ಯರನ್ನು ಬಿಟ್ಚರೆ ಬೇರೇ ಯಾರೂ ಸಂಸ್ಕೃತವಾಙ್ಮಯದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. 

ಶ್ರೀತ್ರಿವಿಕ್ರಮದೇವರು ತಮ್ಮ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಶಂಖ ಹಾಗೂ ಪದ್ಮಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಹುಂಕಾರದಿಂದ ಅಸುರರನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ ಈ ದೇವರು ಭಕ್ತರ ಸಂಶಯ ಹಾಗೂ ಭಯಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಹೇ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮದೇವರೇ, ನಾನು ನಿಮ್ಮ ದಾಸ ಎಂದು ವಾದಿರಾಜತೀರ್ಥರು ಇಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. 

"ತ್ರೀಣಿ ಜಗಂತಿ ವಿಶೇಷೇಣ ಕ್ರಮತೇ ಇತಿ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮಃ" ಎಂದು ತ್ರಿವಿಕ್ರಮ ಪದದ ವಿಗ್ರಹವಾಕ್ಯ. ಎಂದರೆ ಮೂರೂ ಲೋಕಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಒಂದೇ ಪಾದದಿಂದ ಅಳೆದವರು ಎಂದು ಅರ್ಥ. 

ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಪ್ರಲ್ಹಾದನ ಮೊಮ್ಮಗ, ವಿರೋಚನನ ಮಗ. ಇವನಲ್ಲಿ ಕಲಿಯ ಅಥವಾ ಬಲಿ ಎಂಬ ಅಸುರನ ಪ್ರವೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಇವನು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಇಂದ್ರಪದವಿಗೆ ನಿಯುಕ್ತನಾಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಬಲಿ ಎಂಬ ಅಸುರನ ಪ್ರವೇಶವು ಈತನ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಆಗಿದ್ದರಿಂದ ಇವನು ತನ್ನ ಇಂದ್ರಪದವಿಯು ಲಭಿಸುವ ಸಮಯಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆಯೇ ಪುಣ್ಯ ಹೆಚ್ಚು ಗಳಿಸುವುದಕ್ಕೋಸ್ಕರ ದಾನಧರ್ಮಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡತೊಡಗಿದನು. ಈಗಿರುವ ಸ್ವರ್ಗಾಧಿಪತಿಯಾದ ಇಂದ್ರದೇವರಿಗೆ ಇದರಿಂದ ಭಯವಾಗಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೊರೆ ಹೋದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ವಾಮನದೇವರ ಅವತಾರವನ್ನು ತಾಳಿ ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಬಳಿ ದಾನಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಶುಕ್ರಾಚಾರ್ಯರ ಬುದ್ಧಿಯ ಮಾತನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ ವಾಮನನೆಂಬ ವಟುವಿನ ವೇಷಧಾರಿಯಾದ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ದಾನ ಕೊಡಲು ಮುಂದಾದನು. ದಾನಕ್ಕೆ ಆ ವಟುವು ಕೇಳಿದ್ದು ಮೂರು ಅಡಿ ಜಾಗ ಮಾತ್ರ. ಆದ್ದರಿಂದ ಬಲಿಯ ಆವೇಶದಿಂದ ಅಹಂಕಾರಭರಿತನಾದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ದಾನಕೊಡಲು ಒಪ್ಪಿಯೇ ಬಿಟ್ಟ. ಆದರೆ ಆ ವಟುವಿನ ಮೊದಲ ಪಾದವು ಅತಳ, ವಿತಳ, ಸುತಳ, ತಳಾತಳ, ರಸಾತಳ, ಮಹಾತಳ ಮತ್ತು ಪಾತಾಳಲೋಕಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿತು. ಎರಡನೇ ಪಾದವನ್ನು ಇಟ್ಟಾಗ ಭಗವಂತನು ತ್ರಿವಿಕ್ರಮದೇವರಾಗಿ ಭೂಮಿ, ಭುವರ್ಲೋಕ, ಸ್ವರ್ಲೋಕ, ಮಹರ್ಲೋಕ, ಜನಲೋಕ, ತಪೋಲೋಕ ಹಾಗೂ ಸತ್ಯಲೋಕದ ವರೆಗೂ ಪಾದವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ. ಅದನ್ನು ಕಂಡು ಆ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಪಾದವನ್ನು ಬೇಡಿದ ವಟುವು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ವಿಷ್ಣುವೇ ಎಂದು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ಅಸುರಾವೇಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಶರಣಾದ. ಆತನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಮುಂದಾದ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಪ್ರಲ್ಹಾದನು ಪರಿಪರಿಯಾಗಿ ಬೇಡಿದ್ದರಿಂದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ಚಿರಂಜೀವತ್ವವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿ ಮೂರನೇ ಪಾದವನ್ನು ಶಂಖಚಕ್ರಾದಿ ಚಿನ್ಹೆಗಳಿರುವ ಪಾದದಿಂದ ಆತನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟು ಆತನನ್ನು ಪಾತಾಳಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿ ಅವನನ್ನೇ ಅಲ್ಲಿ ಅಧಿಪತಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಆತನ ರಕ್ಷಕನಾಗಿ ಭಗವಂತನು ಪಾತಾಳದಲ್ಲಿ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ.

ಈ ಪೋಸ್ಟ್ ಜೊತೆ ಸೇರಿಸಿದ ಚಿತ್ರವು ಉತ್ತರಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬಾದಾಮಿಯ ಗುಹಾಂತರ್ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲೊಂದರಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಚಾಲುಕ್ಯರೆಂಬ ರಾಜಮನೆತನದವರು ಕ್ರಿ. ಶ. 590 ರಲ್ಲಿ ಈ ಬೃಹತ್ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಂಗಳೇಶನೆಂಬ ಇಮ್ಮಡಿ ಪುಲಿಕೇಶಿಯ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನೇ ಈ ಗುಹಾಂತರ್ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದು ಎಂದು ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.

ಓಂ ನಮೋ ಭಗವತೇ ಹಯಾನನಾಯ ||
*****

ಋಷಿಪಂಚಮೀ ಕಥಾ:-
ಪೂರ್ವಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವಶರ್ಮ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿದ್ದನು. ಅವನು ಸುಶೀಲನೂ ಸದಾ ಅಧ್ಯಯನಶೀಲನೂ, ಮಹಾಪಂಡಿತನೂ, ಷಟ್ಕರ್ಮ ನಿರತನೂ, ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರ ಪಾಲಕನೂ ಆಗಿದ್ದನು. ಆದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗದ ಜನರೂ ಅವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗೌರವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಪಂಚಮೀ ತಿಥಿಯಂದು ದೇವಶರ್ಮನ ತಂದೆಯ ಶ್ರಾದ್ಧವಿತ್ತು. ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯನಾಗಿ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಶ್ರಾದ್ಧದ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಹೆಂಡತಿಯು ಸಿದ್ಧ  ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಬಿಸಿಯಾದ ಹಾಲನ್ನು ತಣ್ಣಗಾಗಲು ಮನೆಯ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಂದಿಟ್ಟಿದ್ದಳು. ನಾಯಿಯು ಬಂದು ಆ ಹಾಲನ್ನು ನೆಕ್ಕ ತೊಡಗಿತು. ಇದನ್ನು ಕಂಡ ಯಜಮಾನಿಯು ಕಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ನಾಯಿಯನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಹೊಡೆದಳು. ಅದರಿಂದ ನಾಯಿಯ ಸೊಂಟವು ಮುರಿದೇ ಹೋಯಿತು. ದಂಪತಿಗಳು  ನಾಯಿ ಮುಟ್ಟಿದ ಪಾತ್ರೆ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಹೊರಗೆ ಹಾಕಿ, ಮನೆ ಶುದ್ಧಮಾಡಿ ಬೇರೆಯೇ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ತಂದು  ಶ್ರಾದ್ಧಕ್ಕೆ ಅಣಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಮುನ್ನ ದಿನವೇ ಮನೆ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಆಮಂತ್ರಣವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಬಂದಿದ್ದರು. ಅಂದು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. 
 ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ದೇವಶರ್ಮನು ಅರ್ಘ್ಯ ಪಾದ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಿದ ,ಪಾದ ಪ್ರಕ್ಷಾಳನ ಮಾಡಿದ ,ಮನೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಆಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ, ಪಿಂಡಪ್ರದಾನ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ ಭೋಜನ ಹಾಕಿದ, ನಂತರ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಾಂಬೂಲ ದಕ್ಷಿಣೆ ವಸ್ತ್ರಾದಿಗಳನಿತ್ತ. ಬಂದಂತಹ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೂ ನವದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಆಶೀರ್ವಾದ ನೀಡಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅನಂತರ ಬಂಧುಬಾಂಧವರಿಗೆ  ಭೋಜನ ಮಾಡಿಸಿ ತಾನೂ ಉಂಡ.ಸಾಯಂಕಾಲ ಮನೆಯ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿರುವ ಕಟ್ಟೆಯಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡಿದ್ದ. ಆಗ ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯು ನೀರು ತಂದು ಪತಿಯ ಕಾಲನ್ನು ತೊಳೆದು ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಪತಿಯ ಪದೋದಕವನ್ನು ಧಾರಣೆ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋದಳು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೊಂಟ ಮುರಿದ ಮುರಿದ ಹೆಣ್ಣು ನಾಯಿಯು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಬಾಗಿಲ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅವರ ಸಮೀಪದಲ್ಲೇ ಮನೆಯ ಎತ್ತು ನಿಂತುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಪರಸ್ಪರ ಇವೆರಡೂ ಮಾತನಾಡತೊಡಗಿದವು. ಮಹಾಪಂಡಿತ ದೇವಶರ್ಮನಿಗೆ ಪಶುಪಕ್ಷಿಗಳ ಭಾಷೆಯು ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಾಯಿ ಹೇಳಿತು:-ನನಗೆ ಬಹಳ ದುಃಖವಾಗಿದೆ .ಯಾಕೆಂದರೆ ಸೊಸೆಯು ನನಗೆ ಬಹಳ ಜೋರಾಗಿ ಪ್ರಹಾರವನ್ನು ಮಾಡಿ ನನ್ನ ಸೊಂಟವನ್ನು ಮುರಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಕೇಳು. ನಾನು ಎಂದೂ ಸುಳ್ಳು ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ .ನಿನ್ನೆ ಈ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರಾದ್ಧದ ತಯಾರಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಹಾಲು ತಣ್ಣಗಾಗಲು ಇಟ್ಟಿದ್ದರು. ಹಾಲಿನ ಪಾತ್ರೆಗೆ ಆಕಸ್ಮತ್ತಾಗಿ ಒಂದು ಹಾವು ಬಂದು ಬಾಯಿಯನ್ನು ಹಾಕಿತು. ಅದನ್ನು ಕಂಡ ನಾನು ಅದರಲ್ಲಿ ಹಾವು ವಿಷವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ ,ಎಂದು ಅರಿತು ಅದು ನನ್ನ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಕಾರಣ, ನಾಳೆ ದಿನ ಇದನ್ನು ತಿಂದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಸತ್ತರೆ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ಪಾಪವು ನನ್ನ ಮಗನಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳದೇ ಇರದೆಂಬ ಭಾವನೆಯಿಂದ ಅದನ್ನು ಹೋಗಿ ಮುಟ್ಟಿದೆ .
ಸೊಸೆ ಆಗ ಬಡಿಗೆಯಿಂದ ಬಡಿದು ನನ್ನ ಸೊಂಟವನ್ನು ಮುರಿದಳು.  ಹಾಲಿನ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ ಮೈಲಿಗೆ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ವಿಷಪೂರಿತವಾದ ಹಾಲು ಮೊಸರು ಮುಂತಾದುವುಗಳನ್ನು ತಿಂದು ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಮನೆಯ ಜನರು ಸತ್ತುಹೋಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ಇತ್ತು.ಆದರೆ ಇದನ್ನರಿಯದ ಸೊಸೆಯು ಹೊಡೆದು-ಬಡಿದುಸೊಂಟ ಮುರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ.ಎತ್ತು ಹೇಳಿತು. ನಮ್ಮ ಮಗನು ನಮ್ಮನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಭೋಜನವನ್ನು ಏನೋ ಮಾಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ಜನ್ಮಾಂತರದಲ್ಲಿ ನಾವು ಮಾಡಿದ ಯಾವುದೋ ಕರ್ಮವು ನಮ್ಮನ್ನು ಇಂತಹ ಹೀನ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಈ ದಿನ ನನಗೆ ಯಾರೂ ಕೂಡ  ಹುಲ್ಲನ್ನೂ ಹಾಕಿಲ್ಲ ,ನೀರನ್ನೂ ಕುಡಿಯಲು ಕೊಟ್ಟಿಲ್ಲ .ಹಸಿವೆ ಬಾಯಾರಿಕೆಗಳಿಂದ ನಾನೀಗ ಕಂಗಾಲಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಹಿಂದಿನ ಪಾಪದಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ಉಪವಾಸ ಕೂಡಿಸಿ ಇಲ್ಲಿಯ ಗೂಟಕ್ಕೆ ಬಿಗಿದು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. 
 ದೇವಶರ್ಮನು ನಾಯಿ ಹಾಗೂ ಎತ್ತುಗಳ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿದ. ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಜನ್ಮಾಂತರದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ತಂದೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿಗಳೇ ಆಗಿದ್ದರು ಎಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿಕೊಂಡ. ಆಗ ಅವನಿಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ದುಃಖವಾಯಿತು ರಾತ್ರಿ ಅವನಿಗೆ ನಿದ್ದೆ ಕೂಡಾ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದ ಕೂಡಲೇ ಅವನು ನೇರವಾಗಿ ವಸಿಷ್ಠರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಂದ .ದೀರ್ಘದಂಡ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದ. ಪೂಜ್ಯರೇ ತಮ್ಮ ದರ್ಶನದಿಂದ ಈ ನನ್ನ ಜನ್ಮ ಸಫಲವಾಯಿತು.ಹುಟ್ಟು  ಸಾರ್ಥಕವಾಯಿತು. ನಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ಪಿತೃಗಳು ಎಲ್ಲರೂ ತೃಪ್ತರಾದರು .ಪೂಜ್ಯರೇ ನಾನು ನಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ವಿಧಿಃಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ .ವಿಹಿತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಹಾಗೂ ಕುಟುಂಬದ ಜನರ ಭೋಜನವನ್ನು ಮಾಡಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನಿನ್ನೆ ಭೋಜನಾನಂತರ ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಾಯಿ ಬಂದಿತ್ತು .ಅದು ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಎತ್ತನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡಿತು. ಶ್ರಾದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ತರಿಸಿದ್ದ ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹಾವಿನ ವಿಷ ಬಿದ್ದಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಾಲನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ ಮೈಲಿಗೆ ಮಾಡಿ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಜೀವ ಉಳಿಸಿದ್ದನ್ನು ಹೇಳಿತು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮನೆಯ ಯಜಮಾನಿಯು ತನ್ನ ಸೊಂಟವನ್ನು ಮುರಿದದ್ದನ್ನು ತಿಳಿಸಿತು. ಅದರಂತೆ ಎತ್ತು ಕೂಡಾ ತನಗೆ ಯಾರೂ  ಒಂದು ಹಿಡಿ ಹುಲ್ಲು ಹಾಕಿಲ್ಲ .ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರು ಕೂಡಾ ಕುಡಿಯಲು ಕೊಟ್ಟಿಲ್ಲ ಎಂದು ತನ್ನ ದುಃಖವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ನನಗೆ ಬಹಳ ದುಃಖವಾಯಿತು. ರಾತ್ರಿ ನಿದ್ರೆ ಬರಲಿಲ್ಲ .ಚಿಂತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ರಾತ್ರಿ ಕಳೆಯಿತು .ನಾಯಿ ಮತ್ತು ಎತ್ತು ಅವರ ಹಿಂದಿನ ಜನುಮದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳು .ಅವರಿಬ್ಬರ ಅವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಂಡು ನನಗೆ ಬಹಳ ದುಃಖವಾಗಿದೆ .ಅವರಿಗೆ ಈ ರೀತಿ ಆಗುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದರೂ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿ.

ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಊಟ ಹಾಕದೇ ಶ್ರಾದ್ದದ ಫಲ
ಬರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ದುಃಖ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಸುಮತಿಯು
ಮರುದಿನ ಪೊರ್ಣ ಭೋಜನ ಮಾಡಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಮರದಿನ ಋಷಿಪಂಚಮಿ ದಿನ. ಇಬ್ಬರು ಋಷಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಅವರನ್ನು ಈ ಜನ್ಮಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಆಗ ಋಷಿಗಳು ನೀವು ಮಾಡಿದ ಪಾಪದ ಫಲದಿಂದ ಈ ಜನ್ಮ
ಪಡೆದಿರುವರೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ನೀವು ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತ ಮಾಡಿ ಈ ಜನ್ಮದಿಂದ ಮಕ್ತರಾಗಿ ಎಂದು
ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಋಷಿಪಂಚಮಿ ಆಚರಣೆಯಿಂದ ಸಕಲ ಪಾಪಗಳೂ ನಿವಾರಣೆಯಾಗಿ
ದೀರ್ಘಾಯಸ್ಸು, ಐಶ್ವರ್ಯ ಮುಂತಾದವು ಲಭಿಸುತ್ತದೆ

ಕೃಪೆ :Whatsapp
*****


ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಹೇಳಿದಂತೆ ದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದರೆ ಸಂಕಷ್ಟ ದೂರಾಗುತ್ತೇ.

ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಿರುವುದು.

“ಮಹರ್ಷ್ಯ ಸಪ್ತ ಪೂರ್ವೇ ಚತ್ಪರೇ  ಮಾನವಸ್ತಥ 
ಮಧಾವ ಮನಾಸ ಜಾತಾ ಯಷ ಲೋಕಹೀಯಂಪ್ರಜಾಹ್”

ಶ್ಲೋಕದ ಅರ್ಥ
ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ನನ್ನ ಹೃದಯದಿಂದ ಜನ್ಮ ತಳೆದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರೆಲ್ಲರೂ ನನ್ನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ.ಯಾರು ಇವರೆಲ್ಲರ ಹೆಸರನ್ನು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದ ಕೂಡಲೇ  ಜಪಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ ಅವರ ದಿನವು ಸಂತೋಷದಾಯಕವಾಗಲಿದೆ. ಅವರಿಗೆ ಆ ದಿನ ಯಶಸ್ಸು ಕೂಡ ಸಿಗಲಿದೆ.

ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳೆಲ್ಲಾ  ಕೃಷ್ಣನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ:- ಇವರು ಗಾಯಿತ್ರಿ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಬರೆದಿರುವವರು ಮತ್ತು ರಾಮ ಹಾಗೂ ಲಕ್ಷ್ಮಣನಿಗೆ ದೇವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ಗುರುಯುದ್ಧದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ರೀತಿಯನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ  ಬರುವಂತಹ ಹಲವಾರು ರೀತಿಯ ದುಷ್ಟರನ್ನು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡಲು ರಾಮ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರಿಗೆ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಅಗಸ್ತ್ಯ:- ಅಗಸ್ತ್ಯರ ಹುಟ್ಟಿನ ಬಗ್ಗೆ ತುಂಬಾ ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾದ ಕಥೆ ಇದೆ.ಅಗಸ್ತ್ಯರನ್ನು ತಂದೆಯೂ ಅಲ್ಲ, ತಾಯಿಯೂ ಅಲ್ಲ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ವರುಣ ಮತ್ತು ಮಿತ್ರಾ ಯಜ್ಞ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವೇಳೆ ತ್ರಿಲೋಕ ಸುಂದರಿಯಾದ  ಊರ್ಮಿಳೆಯು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಳಾಗುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ ರೂಪವನ್ನು ನೋಡಿ ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೆ ಸ್ಕಲನವಾಗಿ ವೀರ್ಯವು ಅಲ್ಲೇ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಅದು ಗರ್ಭವಾಗಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಅಗಸ್ತ್ಯರು ಜನಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬೃಗು:- ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಹಲವಾರು ಪ್ರಜಾಪತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇವರು ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು  ಬೃಗು ಸಂಹಿತ ಎನ್ನುವ ಪುಸ್ತಕದ ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಬ್ರಹ್ಮನ ತಲೆಯಿಂದ ಜನಿಸಿದವರು ಬೃಗು ಮಹರ್ಷಿಗಳು.

ಕಶ್ಯಪ:- ಋಷಿ ಕಶ್ಯಪರು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದಂತಹ ಸ್ಥಳದಿಂದಾಗಿ ‘ಕಾಶ್ಮೀರ’ ಎನ್ನುವ  ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.ಕಶ್ಯಪ್ ಮಿರ್ ಅಥವಾ ಕಶ್ಯಪ ನದಿಯಿಂದ  ಕಾಶ್ಮೀರ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.

ಜಮದಗ್ನಿ:- ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಜಮದಗ್ನಿಯೂ ಕೂಡ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದು. ಜಮದಗ್ನಿಯು ಪರಶುರಾಮರ ತಂದೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇವರು ವಿಷ್ಣುವಿನ 6ನೇ ಅವತಾರ ವಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಜಮದಗ್ನಿಗೆ ಋಷಿಗಳಿಗೆ   ರೇಣುಕಾ ಎಂಬ ಪತ್ನಿಯಿದ್ದು 5 ಜನ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು.ಇವರಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕವನೇ ಪರಶುರಾಮ.ಜಮದಗ್ನಿಯೂ ಸಾಕ್ಷತ್ ಶಿವನ ಅವತಾರವೆಂದೇ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ವಶಿಷ್ಠ:- ದಶರಥನ ನಾಲ್ಕು ಮಕ್ಕಳ ಗುರುಗಳು ವಶಿಷ್ಠರು.ನಾಲ್ಕು ಮಂದಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ವೇಳೆ ರಾಮ ಹೇಳಿದಂತೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಹಾಗೂ ಕೆಲವೊಂದು ಗೊಂದಲಗಳಿಗೆ ವಶಿಷ್ಠರು ಉತ್ತರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಅವರನ್ನು ಯೋಗ ವಶಿಷ್ಠರೆಂದು ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಹ್ಮನ  ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಜನಿಸಿದ್ದ ವಶಿಷ್ಠರು ವೇದಶಾಸ್ತ್ರದ ಎಲ್ಲಾ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದರು.

ಅತ್ರಿ:- ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಇವರು ಕೊನೆಯವರು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮನ ನಾಲಗೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿರುವರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಗವಂತನಾದ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಪ್ರಕಾರ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಎದ್ದ ಬಳಿಕ ಈ ಏಳು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದರೆ ನಿಮ್ಮ ದಿನವೂ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೀರಿ.


*****

ಶ್ರೀ ಜಗನ್ನಾಥದಾಸಾರ್ಯ ವಿರಚಿತ ತತ್ತ್ವಸುವ್ವಾಲಿ 

ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರದೇವನ ಸ್ತುತಿ

 ಕ್ಷೀರಾಬ್ಧಿಜಾತ ಮಾರಾರಿಮಸ್ತಕಸದನ 
 ವಾರಿಜೋದ್ಭವನ ಆವೇಶ । ಆವೇಶಪಾತ್ರ ಪರಿ - 
 ಹಾರಗೈಸೆನ್ನ ಭವತಾಪ ॥ 2 ॥ ॥ 10 ॥ 

 ಅರ್ಥ :- ಕ್ಷೀರಾಬ್ಧಿಜಾತ = ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ (ದೇವದೈತ್ಯರು ಅಮೃತಕ್ಕಾಗಿ ಮಥನ ಮಾಡಿದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ) ಉತ್ಪನ್ನವಾದ , ಮಾರಾರಿಮಸ್ತಕಸದನ = ಕಾಮವೈರಿಯಾದ ಶಿವನ ಶಿರಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ , ವಾರಿಜೋದ್ಭವನ = ಕಮಲಸಂಭವನಾದ ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನ , ಆವೇಶಪಾತ್ರ = ಆವೇಶಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯನೆನಿಸಿದ ಹೇ ಚಂದ್ರದೇವ! ಎನ್ನ = ನನ್ನ , ಭವತಾಪ = ಸಂಸಾರದುಃಖವನ್ನು , ಪರಿಹಾರಗೈಸು = ಪರಿಹಾರಗೊಳಿಸು.

 ವಿಶೇಷಾಂಶ : (1) ತಾಪವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿ ಆಹ್ಲಾದವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವುದು ಚಂದ್ರನ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಗುಣ.

 (2) ಅತ್ರಿ ಋಷಿಗಳ ಪತ್ನಿ ಅನಸೂಯಾದೇವಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ , ವಿಷ್ಣು , ರುದ್ರರು ಪುತ್ರರಾಗಿ ಅವತರಿಸಿದಾಗ , ವಿಷ್ಣುವು ' ದತ್ತ ' ನಾಗಿಯೂ , ರುದ್ರನು ' ದೂರ್ವಾಸ ' ನಾಗಿಯೂ ಅವತರಿಸಿದರು. ಭಗವದಾಜ್ಞೆಯಂತೆ ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಅವತಾರವೇ ಇಲ್ಲದಿರಲು , ಚಂದ್ರನಲ್ಲಿ ಆವಿಷ್ಟನಾಗಿ ಅವತರಿಸಿದನು. ಬ್ರಹ್ಮನು ತನ್ನ ಆವೇಶಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯನೆಂದು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡನು . ' ದತ್ತಂ ದೂರ್ವಾಸಸಂ ಸೋಮಂ ಆತ್ಮೇಶಬ್ರಹ್ಮ ಸಂಭವಾನ್ ' ಎಂದು ಭಾಗವತದಲ್ಲಿ ಈ ಮಹಿಮೆಯು ಉಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ : 

ಕೀರ್ತಿಶೇಷ ಮಾಧ್ವಭೂಷಣ ದಿ॥ ಶ್ರೀ ಬಿ. ಭೀಮರಾವ್ , ದಾವಣಗೆರೆ.
****
ಋಷಿ, ಮುನಿ, ಮಹರ್ಷಿ, ಸಾಧು, ಸಂತರ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನು ಗೊತ್ತೇ..?

ವೈದಿಕ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಋಷಿ, ಮುನಿಗಳಿಗೆ, ಸಾಧು, ಸಂತರಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಋಷಿ, ಮುನಿಗಳು, ಸಾಧು, ಸಂತರು ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆ ಹೆಚ್ಚಿನವರದ್ದು. ಆದರೆ, ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನವೆಂಬುದೇ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ. ಹೌದು, ಸಾಧು, ಸಂತರೇ ಬೇರೆ. ಋಷಿ, ಮುನಿಗಳೇ ಬೇರೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಸಾಧುಗಳು ಎಂದರೆ ಯಾರು..? ಸಂತರು ಎಂದರೆ ಯಾರು..? ಋಷಿಗಳಿಗೂ ಮುನಿಗಳಿಗೂ ಏನು ವ್ಯತ್ಯಾಸ..?

ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಋಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಮುನಿಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವರನ್ನು ಸಮಾಜದ ಪ್ರವರ್ತಕರು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ದೃಢತೆಯ ಬಲದ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಜನರನ್ನು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಂದಿಗೂ, ಅನೇಕ ಸಂತರು ಮತ್ತು ಸಾಧುಗಳನ್ನು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ, ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ ಸಾಧುಗಳು, ಸಂತರು, ಋಷಿಮುನಿಗಳು, ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ವಿಭಿನ್ನರು ಎಂಬುದು ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತೇ..? ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರಲ್ಲಿ ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆಯಿದೆ. ಅದರೆ ಇವರೆಲ್ಲರ ನಡುವೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಋಷಿ, ಮಹರ್ಷಿ, ಮುನಿ, ಸಾಧು ಮತ್ತು ಸಂತರ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೇನು..? ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ನಂಬಿಕೆಗಳೇನು.?
​ ‌    ‌                                                                                ಋಷಿ

ಋಷಿ ಎಂಬುದು ವೈದಿಕ ಭಾಷೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ. ವೈದಿಕ ಸ್ತೋತ್ರಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಋಷಿಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವಿದೆ. ಋಷಿಗಳು ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಧ್ಯಾನ ಅಥವಾ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಋಷಿಮುನಿಗಳು ವೈದಿಕ ಕಾಲಿನ ಗೃಹಸ್ಥ ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೋಪ, ದುರಾಸೆ, ಮೋಹ, ಅಹಂ ಮತ್ತು ಅಸೂಯೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಸಂಯಮದ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಋಷಿಮುನಿಗಳು ತಮ್ಮ ತಪಸ್ಸಿನ ಮೂಲಕ ದೈವೀ ಶಕ್ತಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಮತ್ತು ಅವರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಿಗೂ ಧಾರೆ ಎರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಭೌತಿಕ ವಸ್ತುವನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಹಿಂದೆ ಅಡಗಿರುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕಶ್ಯಪ, ಪುಲಹ, ಪುಲಸ್ತ್ಯ, ಅತ್ರಿ, ಅಂಗೀರಸ, ವಸಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ಭೃಗು ಎಂಬ ಮಹಾನ್‌ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.

​ ಮಹರ್ಷಿ

ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಪಸ್ವಿಗಳ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮಹರ್ಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲೂ 3 ರೀತಿಯ ದೃಷ್ಟಿಗಳಿರುತ್ತದೆ. ಜ್ಞಾನ ದೃಷ್ಟಿ, ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪರಮ ದೃಷ್ಟಿ. ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆಯೋ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಋಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ದೈವಿಕ ದೃಷ್ಟಿ ಜಾಗೃತೆಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆಯೋ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮಹರ್ಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಂತಿಮ ದೃಷ್ಟಿ ಅಥವಾ ಪರಮ ದೃಷ್ಟಿ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆಯೋ ಆತನನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಯ ಮಹರ್ಷಿಗಳೆಂದರೆ ಅವರೇ ದಯಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ. ಇವರು ಮೂಲ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದರು. ಇದರ ನಂತರ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹರ್ಷಿಗಳಾಗಿಲ್ಲ. 

ಮುನಿ

ಮುನಿ ಎಂಬ ಪದದ ಅರ್ಥ ಮೌನ. ಅಂದರೆ ಮುನಿಗಳು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು ಮೌನ ಪ್ರಮಾಣವಚನವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ವೇದ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ಮತ್ತು ಮೌನವಾಗಿದ್ದ ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅಂತಹ ಕೆಲವು ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಸಂತನ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಅವರು ದೇವರನ್ನು ಜಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು ನಾರದ ಮುನಿಯಂತಹ ಮುನಿಯ ನಾಮವನ್ನು ಜಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪಠಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಜ್ಞಾನದಿಂದ ತಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯದ ಅರಿವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ದಾರಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮೌನ ಅಭ್ಯಾಸದ ಜೊತೆಗೆ, ದಿನಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಬಾರಿ ಊಟ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮತ್ತು 28 ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಇವರನ್ನೇ ನಾವು ಋಷಿಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

​ ಸಾಧು
ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸನ್ಯಾಸಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸನ್ಯಾಸಿಯಾಗಲು ಒಬ್ಬರು ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಯಾರಾದರೂ ಕೂಡ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಬಹುದು. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಜನರು ಸಮಾಜದಿಂದ ದೂರ ಸರಿದರು ಅಥವಾ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.

ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಋಷಿ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನಡುವೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸದ ಮೂಲಕ ಒಬ್ಬರು ನೇರ, ಸರಳ ಮತ್ತು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಚಿಂತನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಜನರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆ. ಸಾಧು ಎಂದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಸಂಭಾವಿತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಅರ್ಥವೆಂದರೆ 6 ದುರ್ಗುಣಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದವರೇ ಸಾಧು. ಅಂದರೆ ಕಾಮ, ಕೋಪ, ದುರಾಸೆ, ಮೋಹ, ಮದ ಮತ್ತು ಮಾತ್ಸರ್ಯ. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿದವರಿಗೆ ಸನ್ಯಾಸಿ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

​ ಸಂತ
ಸಂತ ಎಂಬ ಪದವು ಶಾಂತ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದವಾಗಿದೆ. ಸತ್ಯವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧನಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಂತ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ - ಸಂತ ಕಬೀರ್‌ದಾಸ್, ಸಂತ ತುಳಸಿದಾಸ್, ಸಂತ ರವಿದಾಸ್. ದೇವರ ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತರನ್ನು ಅಥವಾ ದೈವಿಕ ಪುರುಷರನ್ನು ಸಂತರು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಸಂತರಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಮನೆ ಬಿಟ್ಟು ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ, ಅಂದರೆ ಅವರು ತೀವ್ರವಾದ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ನಡುವೆ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಂತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂತನೊಳಗಿನ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಶಾಂತ ಸ್ವಭಾವದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂತನಾಗಿರುವುದು ಸದ್ಗುಣ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ.
****

ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಯಾರು ಗೊತ್ತಾ. *ವೈದಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಇವರ ಮಹತ್ವವೇನು ತಿಳಿಯಿರಿ


ವೈದಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಏಳು ಪ್ರಮುಖ ಮಹರ್ಷಿಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಋಷಿಗಳನ್ನು ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಯಾರು ಗೊತ್ತಾ..? ಇಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ನೋಡಿ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳೆನ್ನಲಾಗುವ ಪ್ರಮುಖ ಏಳು ಋಷಿಗಳು.


ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ಸಪ್ತ ಋಷಿ ಎನ್ನುವ ಶಬ್ಧವನ್ನು ಕೇಳಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳು ಯಾರು..? ಅವರ ಕೆಲಸವೇನು..? ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಹೆಚ್ಚಿನವರಿಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲ. ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳೆಂದರೆ ವೈದಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ 7 ಶ್ರೇಷ್ಠ ಋಷಿಗಳು. ಅವರು ಯೋಗದ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದವರು. ಈ 7 ಋಷಿಗಳನ್ನು ಅಮರರು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ಮಾನವ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಲು, ದೇವರುಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಲು ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಹಾಗೂ ಮಹೇಶ್ವರರು ಅವರನ್ನು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನೇಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ ಉಪನಿಷತ್‌ನ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಮನ್ವಂತರದ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳ ಮಾಹಿತಿ....

 ‌     ‌                                                                                                         ಭಾರಧ್ವಜ ಮರ್ಹಷಿ


ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಗಳು ವೈದಿಕ ಕಾಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಋಷಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಇವರು ಅಂಗೀರಸ ಮುನಿಯವರ ವಂಶಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಗಳ ತಂದೆ ದೇವಗುರು ಬೃಹಸ್ಪತಿ. ಋಷಿ ಭಾರಧ್ವಜರನ್ನು ಆಯುರ್ವೇದದ ಲೇಖಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಗಳು ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರ ತಂದೆ ಹಾಗೂ ಇವರ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ನಾವು ಅಲಹಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಗಳು ದೇವಾಸ್ತ್ರಗಳ ಹಾಗೂ ಯುದ್ಧ ಕಲೆಯ ಪ್ರವೀಣರಾಗಿದ್ದರು. ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಗಳ ಪತ್ನಿ ಸುಶೀಲಾ ಹಾಗೂ ದೇವವರ್ಣಿನಿ ಎನ್ನುವ ಮಗಳು ಮತ್ತು ಗರ್ಗಾ ಎನ್ನುವ ಮಗನಿದ್ದನು. ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರು ಅಪ್ಸರ ಮತ್ತು ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಗಳ ಮಗನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಕೆಲವು ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರಧ್ವಜ ಋಷಿಯು ಗಂಗಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಭರತ ಎನ್ನುವ ರಾಜನಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದನು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಆತನನ್ನು ಭರತ ರಾಜನು ದತ್ತುಮಗನಾಗಿ ಸಾಕಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ಼.


 ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮಹರ್ಷಿ


ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮುನಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಋಷಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ವೇದಗಳ ಕಾಲದ ಪ್ರಮುಖ ಋಷಿಮುನಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರಲು ಕೇವಲ ಆತನ ಅರ್ಹತೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವನ ಅನುಮತಿಯೂ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಇದು ಸುಳ್ಳಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಸ್ವ ಅರ್ಹತೆಯಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಗಳಾದವರು.


ವಸಿಷ್ಠರೊಂದಿಗಿನ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಹೋರಾಟ ಗಣನೀಯವಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಇವರು ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವರಾಗಿದ್ದರು. ಒಮ್ಮೆ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ವಸಿಷ್ಠರ ನಡುವೆ ಹೋರಾಟ ನಡೆದಾಗ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಇದರಲ್ಲಿ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ಼. ವಸಿಷ್ಠರ ವಿರುದ್ಧದ ಸೋಲಿನಿಂದ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಪಡೆದ ಶಕ್ತಿಯು ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿಗಿಂತ ಮಿಗಿಲಾದದ್ದು ಎಂದು ಅರಿತುಕೊಂಡರು. ಆಗ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿ ವಸಿಷ್ಢರಿಗಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡ ಋಷಿಯಾಗಬೇಕೆಂದು ಹೊರಡುತ್ತಾರೆ. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದರು. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಮೂಲ ಹೆಸರು ಕೌಶಿಕ. ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಠಿಣ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ, ಜ್ಞಾನದಿಂದ, ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ ಕೊನೆಗೂ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಸಿಷ್ಠರಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ಎನ್ನುವ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು.


 ​ ವಸಿಷ್ಠ ಮರ್ಹಷಿ


ವಸಿಷ್ಠ ಮುನಿಗಳು ಮನ್ವಂತರದಲ್ಲಿನ ಸಪ್ತಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತು ಅರುಂಧತಿಯ ಪತಿ. ವಸಿಷ್ಠ ಮಹರ್ಷಿಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಮಾನಸಪುತ್ರದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಮಗ. ಹಾಗೂ ಸೂರ್ಯ ವಂಶದ ಅಥವಾ ಸೌರ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜಗುರುವಾಗಿದ್ದವರು. ವಸಿಷ್ಠರು ಚುನಾವಣಾ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಕುರಿತ ಗ್ರಂಥವಾದ ವಸಿಷ್ಠ ಸಂಹಿತೆಯ ಲೇಖಕರು. ಋಗ್ವೇದದ ಸ್ತೋತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಸಿಷ್ಠ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಆತನ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವೈಭವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಗವಾನ್‌ ರಾಮನು ಕೇಳಿದ ಲೌಕಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ವಸಿಷ್ಠ ಮಹರ್ಷಿ ಉತ್ತರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಇವುಗಳೇ ಯೋಗ ವಸಿಷ್ಠ ಎನ್ನುವ ಗ್ರಂಥದ ಸಂದರ್ಭ ಮತ್ತು ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.


 ಗೌತಮ ಮಹರ್ಷಿ


ಮಹರ್ಷಿ ಗೌತಮರು ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಹಾಗೂ ಇವರು ಅಂಗೀರಸ ವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದರು. ಗೌತಮ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಗವತಮ ಧರ್ಮ ಸೂತ್ರವನ್ನು, ಋಗ್ವೇದದ ಮತ್ತು ಸಾಮವೇದದ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಗೌತಮ ಮುನಿಗಳು ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವನ ಮಗಳಾದ ಅಹಲ್ಯಾಳನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೂಕ್ತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತಾರೋ ಅವರಿಗೆ ತನ್ನ ಮಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ವಿವಾಹ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಎಲ್ಲಾ ಋಷಿ, ಮುನಿಗಳು ಷರತ್ತನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆ ಆದರೆ ಗೌತಮ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಒಂದು ದೈವಿಕ ಹಸುವಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಸುತ್ತುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಅವರ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಷರತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಗೆಲುವನ್ನು ನೋಡಿದ ಬ್ರಹ್ಮನು ತನ್ನ ಪುತ್ರಿ ಅಹಲ್ಯಾಳನ್ನು ಗೌತಮ ಮುನಿಗಳಿಗೆ ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಗೌತಮ ಋಷಿ ಅಹಂಕಾರವಿಲ್ಲದ ವ್ಯಕ್ತಿ. ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬರಗಾಲ ಬಂದಾಗ ಅವರು ಮಳೆಗಾಗಿ ವರುಣ ದೇವನನ್ನು ಕಠಿಣ ಧ್ಯಾನದ ಮೂಲಕ ಒಲಿಸಿಕೊಂಡು ಜನರನ್ನು ಬರಗಾಲದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಗೊಳಿಸಿದವರು.


ಗೌತಮ

ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ. ದೀರ್ಘತಮ ಮತ್ತು ಪ್ರದ್ವೇಷಿಣಿಯರ ಮಗ. ಈತನ ತಂದೆ ಆಂಗಿರಸ ಕುಲದವನಿದ್ದು ಬೃಹಸ್ಪತಿಯ ಶಾಪದ ಮೂಲಕ ಹುಟ್ಟುಕುರುಡನಾಗಿದ್ದ. ಎಷ್ಟೋ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘತಮ ತಾನೇ ಗೌತಮ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಗೌತಮನಿಗೆ ಔಶೀನರೀ ಎಂಬ ಶೂದ್ರ ಸ್ತ್ರೀಯಲ್ಲಿ ಕಕ್ಷೀವಾನ ಮುಂತಾದ ಮಕ್ಕಳು ಹುಟ್ಟಿದರು. ಸನತ್ಕುಮಾರ ಈತನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೆ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ಗುರು. ಗೌತಮನಿಗೆ ಹಂಸ ಮತ್ತು ಪರಮಹಂಸ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಹೇಗೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಗುರು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ. ಗೌತಮನನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಬ್ರಹ್ಮದೇವನ ಮಾನಸಕನ್ಯೆ ಅಹಲ್ಯೆ ಈತನ ಹೆಂಡತಿ. ಗೌತಮೀ ಎಂಬುದು ಈಕೆಯ ಒಂದು ಹೆಸರು. ಶತಾನಂದ ಈಕೆಯ ಮಗ. ಈಕೆಯ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಗೋದಾವರಿ ನದಿಗೆ ಗೌತಮೀ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ವೃಷಾದರ್ಭಿ ಎಂಬ ರಾಜ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅನ್ನಕ್ಷಾಮ ಒದಗಿದ್ದರಿಂದ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ದಾನ ಕೊಡಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದಾಗ ಆ ದಾನವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಏಳು ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಗೌತಮನೂ ಒಬ್ಬ. ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯ ಉದಂಕನಿಗೇ ಮಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಲಗ್ನ ಮಾಡಿದನೆನ್ನಲಾಗಿದೆ.

ಗೌತಮನ ಆಶ್ರಮ ಪಾರಿಯಾತ್ರ (ವಿಂಧ್ಯ) ಪರ್ವತದ ಹತ್ತಿರ ಇತ್ತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಈತ ಅರುವತ್ತು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದನೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ. ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದ ಯಮನನ್ನು ಪಿತೃಋಣದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗುವ ಬಗೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವಂತೆ ಈತ ಕೇಳಿಕೊಂಡ. ಸತ್ಯ, ಧರ್ಮ, ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಶುಚಿತ್ವಗಳನ್ನವಲಂಬಿಸಿ ತಂದೆತಾಯಿಗಳ ಸೇವೆ ಮಾಡಿದರೆ ಪವಿತ್ರಲೋಕ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆಂದು ಯಮ ಈತನಿಗೆ ಉತ್ತರವಿತ್ತ. ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷದ ಬರಗಾಲ ಪ್ರಾಪ್ತವಾದರೂ ಗೌತಮ ಅಲ್ಲಿನ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸಿ ಬದುಕಿಸಿದ.

ಗೌತಮನೆಂಬ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಋಷಿ ಆಂಗಿರಸ ಕುಲದಲ್ಲಿನ ಋಷಿಯೂ ಪ್ರವರವೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ವೈವಸ್ವತ ಮನ್ವಂತರದಲ್ಲಿ ಈತ 20ನೆಯ ಪರ್ಯಾಯದ ವ್ಯಾಸ.

ಶಾಕ್ಯರಿಗೆ ಪೂಜ್ಯನಾದ ಬುದ್ಧದೇವನಿಗೂ ಗೌತಮನೆಂಬ ಹೆಸರಿದೆ.


 ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿ


ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿ ಕೂಡ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವನ ಮಗ ಹಾಗೂ ಮನ್ವಂತರದ ಸಪ್ತ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಪವಿತ್ರ ದಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಇವರೂ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ಅನುಸೂಯಾ ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿಗಳ ಪತ್ನಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಅತ್ರಿಯವರನ್ನು ಪವಿತ್ರ ಮಂತ್ರಗಳ ಮಹಾನ್‌ ಅನ್ವೇಷಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವನವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದ ಶ್ರೀರಾಮನು ಇವರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಅನೇಕ ಧರ್ಮರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿದ್ದರು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಕೆಲವು ಕಾಲಗಳವರೆಗೆ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ಪಟ್ಟದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಅತ್ರಿ ಸಂಹಿತಾ ಮತ್ತು ಅತ್ರಿ ಸ್ಮೃತಿ ಎನ್ನುವ ಎರಡು ಮಹಾನ್‌ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರು. ಗುರು ದತ್ತಾತ್ರೇಯರು ಇವರ ಪುತ್ರರು.


 ​ ಕಶ್ಯಪ ಮಹರ್ಷಿ


ಕಶ್ಯಪ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಚೀನ ಋಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಪ್ತಋಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಕಶ್ಯಪ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಋಷಿ ಮಾರೀಚಿಯ ಮಗ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೊಮ್ಮಗ. ಕಶ್ಯಪ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ದೇವರ, ಅಸುರರ, ನಾಗರ, ಗರುಡರ, ವಾಮನ, ಅಗ್ನಿ, ಆದಿತ್ಯ, ದೈತ್ಯರ, ಆರ್ಯಮಾನ್‌ರ, ಮಿತ್ರ, ಪುಸಾನ, ವರುಣ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವೀಯತೆಯ ತಂದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಶ್ಯಪ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಕಶ್ಯಪ ಸಂಹಿತೆಯ ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದರು. ಬ್ರಹ್ಮನ ಸೃಷ್ಟಿ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಶ್ಯಪನ ಪಾತ್ರ ಮಹತ್ತರವಾದುದ್ದಾಗಿದೆ.


 ​ ಜಮದಗ್ನಿ ಮಹರ್ಷಿ


ಜಮದಗ್ನಿಯು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಆರನೇ ಅವತಾರವಾದ ಪರಶುರಾಮನ ತಂದೆ. ಜಮದಗ್ನಿ ಋಷಿಯು ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಪ್ರಜಾಪತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ ಭೃಗು ಋಷಿಯ ವಂಶಸ್ಥನು. ಜಮದಗ್ನಿಯ ಪತ್ನಿ ಹೆಸರು ರೇಣುಕಾದೇವಿ. ಈಕೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಪರಿಶುದ್ಧತೆಯ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಮರಳಿನ ಮಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ತರುತ್ತಿದ್ದಳು. ಒಮ್ಮೆ ಈಕೆ ಕೊಳದಿಂದ ನೀರನ್ನು ತರುವಾಗ ಗಂಧರ್ವರನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾಳೆ ಹಾಗೂ ಆಕೆಯ ಮನಸ್ಸು ಗಂಧರ್ವರತ್ತ ಆಕರ್ಷಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಕೆಯ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಮರಳಿನ ಮಡಕೆಯು ಕರಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ತನ್ನ ಧ್ಯಾನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಅರಿತ ಜಮದಗ್ನಿಯು ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕರೆದು ತಾಯಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಆತನ ಯಾವ ಮಕ್ಕಳು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಆಗ ಜಮದಗ್ನಿಯ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ ಪರಶುರಾಮನು ತಂದೆಯ ಮಾತಿಗೆ ಬೆಲೆಕೊಟ್ಟು ತಾಯಿಯ ಶಿರಚ್ಛೇದ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಜಮದಗ್ನಿಯು ತನ್ನ ಉಳಿದ ಮಕ್ಕಳು ತನ್ನ ಮಾತನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೆಂದು ಮಕ್ಕಳನ್ನೇ ಸಾಯಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಸಂಗ್ರಹ..

****


#ಋಷಿ #ಪಂಚಮಿವ್ರತ ಮತ್ತು #ಕಥೆ

 *ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ ಪಂಚಮಿ

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺

ಋಷಿ : ಕಶ್ಯಪ, ಅತ್ರಿ, ಭರದ್ವಾಜ, ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ, ಗೌತಮ, ಜಮದಗ್ನಿ ಮತ್ತು ವಸಿಷ್ಠ ಇವರು ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ.


ತಮ್ಮ ಋತು ಚಕ್ರ ನಿಂತಿರುವವರು.  ಮತ್ತು ಆಕೆ ಮುತ್ತೈದೆ ಅಥವಾ ಮಡಿಹೆಂಗಸರಾಗಿರಬೇಕು.   ಅಥವಾ 

ಗಂಡಸರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ /   ಹೆಂಡತಿಯ ಪರವಾಗಿ (ಅವರಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ) ಮಾಡಬಹುದು..


ಉದ್ದೇಶ

ಆ ಯಾವ ಋಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ತಪೋಬಲದಿಂದ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ಮಾನವರ ಮೇಲೆ ಅನಂತ ಉಪಕಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆಯೋ, ಮಾನವರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯ ದಿಶೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆಯೋ, ಅಂತಹ ಋಷಿಗಳನ್ನು ಈ ದಿನದಂದು ಸ್ಮರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 


ಆ. ಮಾಸಿಕ ಋತು, ಅಶೌಚ ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಶಾಸ್ಪರ್ಶದಿಂದ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಮೇಲಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಈ ವ್ರತದಿಂದ,  ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ. 


ವ್ರತಮಾಡುವಪದ್ಧತಿ

ಅ. ಈ ದಿನದಂದು ಸ್ತ್ರೀಯರು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಆಘಾಡಿಯ ಕಡ್ಡಿಯಿಂದ (ಉತ್ತರಾಯಣಿ ಕಡ್ಡಿ ) ಹಲ್ಲುಜ್ಜಬೇಕು. ನಂತರ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವಾಗ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ನೂರಾಎಂಟು ಉತ್ತರಾಯಣಿ ಕಡ್ಡಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸ್ನಾನ. ಮಾಡಬೇಕು..


ಆ. ಸ್ನಾನದ ನಂತರ ಪೂಜೆಯ ಮೊದಲು ‘ಮಾಸಿಕ ಋತುಸ್ರಾವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದು ಅಥವಾ ತಿಳಿಯದೇ ಮಾಡಿದ ಸ್ಪರ್ಶಗಳಿಂದ ಯಾವ ದೋಷಗಳು ತಗಲುತ್ತವೆಯೋ, ಅವುಗಳ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಅರುಂಧತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಸನ್ನಗೊಳಿಸಲು ನಾನು ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಎಂದು ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.


ಈ ಮಣೆಯ ಮೇಲೆ ಅಕ್ಕಿಯ ಎಂಟು ಗುಡ್ಡೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಎಂಟು ಅಡಿಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ಕಶ್ಯಪಾದಿ ಸಪ್ತಋಷಿ ಮತ್ತು ಅರುಂಧತಿಯರ ಆವಾಹನೆ ಮತ್ತು ಷೋಡಶೋಪಚಾರ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.

ಈ. ದಿನದಂದು ಗೆಡ್ಡೆಗೆಣಸುಗಳ ಆಹಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ಎತ್ತುಗಳ ಶ್ರಮದಿಂದ ತಯಾರಾದ ಯಾವುದೇ ಆಹಾರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. 


ಮರುದಿನ ಕಶ್ಯಪಾದಿ ಸಪ್ತಋಷಿ ಮತ್ತು ಅರುಂಧತಿಯ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.


ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅಥವಾ ಐವತ್ತನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಈ ವ್ರತದ ಉದ್ಯಾಪನೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಉದ್ಯಾಪನೆಯ ನಂತರವೂ ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು.


ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬಾಗಿನ ಸಹ ಕೊಡಲಾಗುತ್ತದೆ.


ಈವ್ರತದ ಮಹತ್ವ

ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಇಹಪರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಪಾಪಗಳು

ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ. 


ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತದ ಬಗ್ಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನು ಒಂದು

ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. 


ಹಿಂದೆ ಉತಾಂಕ್ ಎಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು

ಸುಶೀಲಎಂಬ ಹೆಂಡತಿಯೊಂದಿಗೆ ವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. 


ಅವರ

ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ವಿದವೆ ಮಗಳು ವಾಸವಾಗಿದ್ದಳು. ಒಂದು ರಾತ್ರಿ

ಅವಳ ದೇಹವನ್ನು ಇರುವೆಗಳು ಮುತ್ತಿಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ

ಭಯದಿಂದ ಒಬ್ಬ ಋಷಿಯನ್ನು ಪರಿಹಾರವೇನೆಂದು ಕೇಳಿದರು. ಆ

ಋಷಿಗಳು ನಿಮ್ಮ ಮಗಳು ಪೂರ್ವಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಪಾಪದ

ಫಲವೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. 


ನಿಮ್ಮ ಮಗಳು ರಜಸ್ವಲೆ ಯಾದಾಗ ಅಡುಗೆ ಮನೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಮಾಡಿ ಪಾಪಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ. ಅದರ

ಪರಿಣಾಮ ಇದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಋಷಿಗಳು ಅವಳಿಗೆ ಈ ಪಾಪ

ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡು ಎಂದು ಉಪದೇಶ

ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. 


ಅದರಂತೆ ಅವಳು ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತವನ್ನು ಮಾಡಿ

ಪಾಪ ಮುಕ್ತಳಾಗುತ್ತಾಳೆ.


ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತಾಚರಣೆ 

ಋಷಿಪಂಚಮಿಯದಿನ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಬೇಗನೆ ಎದ್ದು ತಮ್ಮ ನಿತ್ಯಕರ್ಮಗಳನ್ನು

ಮುಗಿಸಿ ಎಣ್ಣೆ ಸ್ನಾನವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. 


ನಂತರ ಪಂಚಗವ್ಯವನ್ನು

ತೆಗೆದು ಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಸಪ್ತಋಷಿಗಳನ್ನು ಪೂಜೆಮಾಡಿ ಬ್ರಹ್ಮಣರಿಗೆ

ಭೋಜನ ಹಾಕ ಬೇಕು.

ಋಷಿಪಂಚಮಿ ಕುರಿತು ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಸಂಗವಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಜಯಶ್ರೀ

ಎಂಬ ಹೆಂಗಸು ರಜಸ್ವಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ನಿಷಿದ್ದಗಳನ್ನು

ಮೀರಿ ಅಂದರೆ ತಿನ್ನ ಬಾರದ್ದನ್ನು ತಿನ್ನುವುದು, ಹೋಗಬಾರದ ಕಡೆಗೆ

ಹೋಗುವುದು, ಎಲ್ಲರನ್ನು ಮುಟ್ಟುವುದು ಮಾಡಿ ಪಾಪ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ.


ಇವಳು ಮಾಡಿದ ಪಾಪದ ಫಲ ಇವಳ ಗಂಡನ ಮೇಲು

ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ಸತ್ತನಂತರ ಅವರ ಮಗ ಸುಮತಿ

ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಹೆಣ್ಣುನಾಯಿಯಾಗಿ,ಎತ್ತಾಗಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ.


ಒಂದು ದಿನ ಸುಮತಿಯು ಶ್ರಾದ್ದದ ಸಲುವಾಗಿ ಪಿತೃಗಳಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲು

ಕೀರನ್ನು ಮಾಡಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಒಂದು ಹಾವು ಬಂದು ಅದನ್ನು

ವಿಷಪೂರಿತ ವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದನ್ನು ನೋಡಿದ ನಾಯಿಯು

ನಾನು ಇದನ್ನು ಕೆಡಿಸಿದರೆ ಯಾರು ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ

ಆಗ ಯಾರಿಗೂ ಏನೂ ತೊಂದರೆ ಯಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂ ಯೋಚಸಿ

ಅದನ್ನು ಕೆಡಿಸುತ್ತದೆ. 


ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಸುಮತಿಯು ಯಾರಿಗೂ ಕೀರನ್ನು

ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ. 


ಇದರಿಂದ ಆಗಬಹುದಾದ ಅನಾಹುತವುವು ತಪ್ಪುತ್ತದೆ.

ಆದರೆ ಸುಮತಿಯು ನಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಂಡು ಅದಕ್ಕೆ

ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಇದನ್ನು ರಾತ್ರಿ ತನ್ನ ಗಂಡನಿಗೆ ಹೇಳಿ,

ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಊಟ ಹಾಕದೇ ಶ್ರಾದ್ದದ ಫಲ

ಬರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ದುಃಖ ಪಡುತ್ತಾರೆ. 


ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಸುಮತಿಯು

ಮರುದಿನ ಪೂರ್ಣ ಭೋಜನ ಮಾಡಿಸುತ್ತಾನೆ.


ಮರದಿನ ಋಷಿಪಂಚಮಿದಿನ. ಇಬ್ಬರು ಋಷಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಅವರನ್ನು

ಈ ಜನ್ಮಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ.


ಆಗ ಋಷಿಗಳು ನೀವು ಮಾಡಿದ ಪಾಪದ ಫಲದಿಂದ ಈ ಜನ್ಮ

ಪಡದಿರುವರೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ನೀವು ಋಷಿಪಂಚಮಿ ವ್ರತ ಮಾಡಿ ಈ ಜನ್ಮದಿಂದ ಮಕ್ತರಾಗಿ ಎಂದು

ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಋಷಿಪಂಚಮಿ ಆಚರಣೆಯಿಂದ ಸಕಲ ಪಾಪಗಳೂ ನಿವಾರಣೆಯಾಗಿ

ಧರ್ಘಾಯುಸ್ಸು,ಐಶ್ವರ್ಯ ಮುಂತಾದವು ಲಬಿಸುತ್ತದೆ....

***

ಋಷಿ ಪರಂಪರೆ


🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃


ವೇದಮಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರ ರಚಯಿತರಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಗೊಂಡಿರುವ ಈ ಋಷಿಗಳೆಂದರೆ ಯಾರು? ಋಷಿ ಶಬ್ದದ ಅರ್ಥವೇನು? ಅರಿಯುವ ಕಿರು ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿದೆ… ~ ಗಾಯತ್ರಿ


ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ  ಋಷಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾ, ‘ಜಗದ ಪರಿವೆಯೇ ಇಲ್ಲದೇ, ಜಗದೀಶನನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸಿ ಅಂತಃ ಪ್ರಕಾಶವನ್ನು ಬೆಳಗಿಸಿದವನು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ನಿಲುಕದ ಅದಮ್ಯವಾದ ದಿವ್ಯಾನುಭೂತಿಯನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡವನು, ಜಗತ್ತಿನ ಸತ್ಯ ವಸ್ತುವನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಅರಿವಿಗೆ ತರಿಸಿಕೊಂಡವನು (ಸ್ವತಃ ಪ್ರಮಾಣ), ಅಂತಹ ಸತ್ಯದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಭಗವಂತನಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡವನು ಋಷಿ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ’ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.


ಯಜುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ‘ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಗುರುಕುಲದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯ ವ್ರತವನ್ನು ಪಾಲಿಸಿ, ಸ್ತೋಮದಲ್ಲಿ (ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ) ಒಬ್ಬರೊಬ್ಬರು ಕೂಡಿಕೊಂಡು ಧರ್ಮದ ಮರ್ಮವನ್ನರಿಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದ್ದರೋ, ಆ ಪ್ರಯತ್ನದ ಸಾಫಲ್ಯದಿಂದ ಮಹದಾನಂದ ಪಡೆದಿದ್ದರೋ, ಯಾರು ಅಮಿತವಾದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದರೋ, ಯಾರಿಗೆ ಏಳು ತೆರನಾದ ಶಕ್ತಿಗಳು ಒಲಿದಿವೆಯೋ ಅವರೇ ನಿಜವಾದ ಋಷಿಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.


‘ಋಷತಿ ಜ್ಞಾನೇನ ಸಂಸಾರ ಪಾರಂ’ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಉಕ್ತಿ. ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಸಂಸಾರ ಬಂಧನವನ್ನು ದಾಟಿದವರು ಋಷಿಗಳು ಎಂದರ್ಥ. ಇಲ್ಲಿ ಸಂಸಾರ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಮನೆ ಮಡದಿ ಮಕ್ಕಳು ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಲಾಲಸೆ, ಆಮಿಷ, ಅಭಿಲಾಷೆ, ಆಕಾಂಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಸಮಸ್ತ ತೃಷೆಗಳು ಎಂದಾಗುತ್ತವೆ.


ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ `ಋಷಯಃ ಅಂತಃ ಪ್ರಕಾಶಕಾ’ – ಅಂದರೆ, ಋಷಿಗಳು ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯದ ಬೆಳಕು ಕಂಡವರು ಎಂದು ವಿಷದಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸರ್ವಸಮರ್ಥ ಸರ್ವಂತರ್ಯಾಮಿಯಾದ ಭಗವಂತನ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡು, ಜ್ಞಾನದಿಂದ ತುಂಬಿದ ತಲೆಯುಳ್ಳವರಾಗಿ ಅಂದರೆ ಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನರಾಗಿ, ಆನಂದಮಯ, ಶಾಂತಿಪೂರ್ಣ ಸಂತೃಪ್ತ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುವವರು ಋಷಿಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.


‘ಅತೀಂದ್ರಿಯಸ್ಯ ವೇದಸ್ಯ ಪರಮೇಶ್ವರಾನುಗ್ರಹೇಣ ಪ್ರಥಮತೋ ದರ್ಶನಾತ್ ಋಷಿತ್ವಂ’ – ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಭಗವಂತನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ, ಅವಿರತ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಅತೀಂದ್ರಿಯವಾದ ವೇದಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದು ಋಷಿತನ ಎಂದು ವೇದ ಭಾಷ್ಯಕಾರ ಸಾಯಣರು ಸಾರಿದ್ದಾರೆ.


ಅಪೌರುಷೇಯವಾದ ವೇದಗಳನ್ನು ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಋಷಿಗಳುನೇರವಾಗಿ ಭಗವಂತನಿಂದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವೇ ವೇದಮಂತ್ರಗಳು. ‘ಋಷಯೋ ಮಂತ್ರ ದೃಷ್ಟಾರಃ’ ಎನ್ನುವ ಮಾತಿದೆ. ಇದು, ಋಷಿಗಳು ಮಂತ್ರ ಕರ್ತಾರರಲ್ಲ ದೃಷ್ಟಾರರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸಾರುತ್ತದೆ. ಋಷಿಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಅನ್ವೇಷಕರು ಹೊರತು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತರಲ್ಲ. ಅವರು ಬೆಳಕಿನ ಹಾದಿಯ ಪಥಿಕರು. ಇಡಿಯ ಜಗತ್ತೇ ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ಕತ್ತಲಾದರೂ ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಂತರ್‍ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಬೆಳಕು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಇತರರಿಗೂ ಅದನ್ನು ಹಂಚುವವರು.


ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ವೇದ ಭಾಷ್ಯದಲ್ಲಿ , ‘ಯಾರು ಸ್ವಯಂ ಅನುಭವದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುಕೊಳ್ಳುವರೋ, ಅವರನ್ನು ಋಷಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಟೀಕಾಚಾರ್ಯರು ಈ ವಾಕ್ಯದ ಅರ್ಥವನ್ನು ‘ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡದೆ, ಯಾರು ಕೇವಲ ನಿರಂತರ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಭಗವಂತನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಂಡು ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತಾರೋ ಅವರು ಋಷಿಗಳು’ ಎಂದು ಆಚಾರ್ಯರ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸರಳೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಅರವಿಂದರು, `ಅಂತರಿಕ್ಷದ ದೈವವಾಣಿಯನ್ನು ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡವರು ಋಷಿಗಳು’ ಎಂದು ಹೇಳಿರುವುದು ಋಷಿಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.


ಆದರೆ ಹೀಗೆ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದವರು ಮಾತ್ರವೇ ಋಷಿಗಳಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದೇನಿಲ್ಲ.  ಮಂತ್ರ / ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಗುರುಗಳಿಂದ ಮೊದಲು ಪಡೆದುಕೊಂಡವರು, ಅದರಿಂದ ಸಿದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದವರು, ಮಂತ್ರದ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಕಾರಣರಾದವರೂ ಋಷಿಗಳೇ. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ ಗಾಯಂತ್ರಿ ಮಂತ್ರಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನನ್ನು ಋಷಿಯಾಗಿ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತೇವೆ, ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲಲ್ಲಿಯೂ ಗಾಯಂತ್ರಿ ಮಂತ್ರ ಇತ್ತು. ಅದರ ಜಪದಿಂದ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ಪಟ್ಟಕ್ಕೇರಿದ್ದರಿಂದ ಅವರನ್ನು ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರಕ್ಕೆ ಋಷಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಆಚಾರ್ಯ ಮಧ್ವರ ನಿರ್ಣಯ.


ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಬ್ದಗಳ ಅರ್ಥ ಸಂಪತ್ತಿನ ಆಗರ ಅಮರಕೋಶದಲ್ಲಿ ಋಷಿ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ‘ಸತ್ಯ ವಚಃ’ ಎಂಬ ಪರ್ಯಾಯಪದವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾತನಾಡುವವರು ಎಂತಲೂ, ಕಂಡುಕೊಂಡ ಸತ್ಯವನ್ನು ಸಾದರ ಪಡಿಸುವವರು ಎಂತಲೂ  ಇದನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. 


ಋಷಿಗಳನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಋಷಿ (ಭಗವಂತನಿಂದ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡ ಋಷಿ) ಮತ್ತು ಶ್ರುತ ಋಷಿ (ಗುರುವಿನಿಂದ ಹೇಳಿಸಿಕೊಂಡ ಋಷಿ) ಎಂಬ ಎರಡು ವಿಧಗಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 

ಋಗ್ವೇದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಮಂತ್ರ ದೃಷ್ಟಾರತ್ವ ಮಿಗಿಲಾದರೆ, ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ, ದಿವ್ಯಜ್ಞಾನ, ಶಾಪ – ಅನುಗ್ರಹ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಋಷಿ ಲಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. 


ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾತ್ವಿಕತೆ, ಅಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ, ಧರ್ಮ ತತ್ಪರತೆ,ಸತ್ಯ ನಿಷ್ಟೆ, ನಿರಪೇಕ್ಷತೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿ ಉಳ್ಳವರನ್ನು ಋಷಿ ಸದೃಶರು ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ.

***




No comments:

Post a Comment